«اساس»؛ روستایی برای تمام فصول

برای گشت و گذاری در روستای اساس سوادکوه و  بازدید از موزه مردم شناسی این روستا از جاده امیرده به پل سفید؛ باید 6 کیلومتر از شهر خارج شویم. دقایقی بعد، از دو راهی وارد جاده مارپیچی می شویم. میانه راه مزار شهدای گمنام به چشم می خورد از این نما تمام شهر پل سفید پیداست.

مدتی بعد شهر در پیچ و تاب جاده ناپدید می شود. بهمن ماه است و مه تمام مسیر را پوشانده.رانندگی دشوار است، اما اینجا فضایی رویایی جلوه گر است: جاده جنگلی، مه، سکوت و آرامش.مقصد روستای «اساس» است. زمین های کشاورزی این روستا جلب نظر  و اساس هنوز بافت سنتی اش را حفظ کرده. وسط دهکده چشمه ای است که آب آن در چند حوضچه ساماندهی شده و تصویری زیبا برایت به نمایش می گذارد. دو زن مسافر که از آمل برای گذراندن تعطیلات به اساس آمده اند، در حال شستن ظرف کنار چشمه هستند.از ماشین پیاده می شوم تا عکس بگیرم.روی خیابان سنگ فرش شده ای قدم می گذارم که نشان می دهد طرح هادی در آن اجرا شده.

* شهره به گردشگری و کشاورزی

روستای اساس که تک است و راهی به روستاهای دیگر ندارد، در 6 کیلومتری پل سفید واقع شده که طبق سرشماری سال 95 حدود 130 خانوار جمعیت دارد.عارف سنجابی دهیار روستای اساس سوادکوه است. می گوید: وجود جنگل های بکر، رودخانه، دو غار و دو امام زاده این روستا را به منطقه ای گردشگری بدل ساخته است.

او تاکید کرد: سال گذشته برای اولین بار 20 هکتار از اراضی روستا زیر کشت کلزا رفت و امسال هم مردم به این کشت ادامه دادند، اما چون در محصور کردن زمین های کشاورزی با مشکل مواجه هستیم، محصولات کشاورزی مورد دستبرد حیوانات وحشی قرار می گیرند.سنجابی به استخر پرورش ماهی قزل آلا هم اشاره کرد و افزود: به دلیل وجود آب رودخانه،کیفیت ماهی بالاست.

*در اندیشه مهاجرت معکوس

عنایت الله سنجابی، عضو دو دوره شورای این روستاست. او معتقد است روستایش تک بعدی است و همین موجب محرومیت اش شده است. به گفته عضو شورا، در چند سال اخیر تلاش شده زیر ساخت هایی در روستا مهیا شود تا مهاجرت معکوس به قصد تولید، به وجود بیاید.

*طرح هادی را رها کرده اند

علی میرزایی، عضو دیگر شورای این روستاست. او می گوید:  4 هزار متر معبر با عرض 6 متر آزاد شده تا طرح هادی درآن انجام شودکه این طرح فقط در یک ناحیه اجرا شده و مسئولان کار را رها کرده اند.میرزایی ادامه داد: با زیر کشت بردن 30 هکتار از زمین های بایر و خریدن یک دستگاه تراکتور، احداث نانوایی وطرح های تشویقی برای کشاورزی، زمینه برای برگشت جمعیت به روستا فراهم شده است. حدود 20 خانوار هم برگشته اند، اما مشکلاتی نظیر محصور نبودن زمین های کشاورزی و اختلاف با اداره منابع طبیعی، روند مهاجرت معکوس را کند کرده است.

*ضعف ترویج کشاورزی

علی کاظمی یکی از اهالی روستاست که می گوید مردم، شورا و دهیاری برای پیشرفت محل مشارکت حداکثری دارند، اما بی توجهی مسئولان موجب ناامیدی اهالی اساس شده است.به گفته او زمین های کشاورزی محل با تشویق شورا، بعد از 30 سال زیر کشت رفت، ولی به علت اینکه بذری که در اختیار کشاورزان قرار گرفت غیر کارشناسی بود و مناسب این زمین ها نبود، میزان تولید مطلوب نبود.کاظمی ادامه می دهد که باید برای کشاورزان و دامداران منطقه آموزش چهره به چهره وجود داشته باشد و کلاس های ترویجی در روستا برگزار شود. وی یادآور شد: از طریق فضای مجازی اعلام می شود در اداره مربوطه کلاس ترویجی تشکیل می شود، اما برای بیشترکشاورزان و دامداران، حضور در این کلاس ها مقدور نیست. یاکارشناس جهاد به کشاورز و باغدار می گوید شاخه ای از درخت آفت زده ات را بشکن و بیاور اداره تا من ببینم!

*موزه ای در اساس

یکی از جاذبه های جذاب روستای اساس، وجود یک موزه مردم شناسی است. این موزه را قاسمعلی ایرانمنش بنا نهاده تا سبک زندگی سنتی و کهن نیاکان ما را به نمایش بگذارد.به گفته ایرانمنش، این موزه نه تنها برای نسل امروز، برای نسل گذشته هم جالب است، چراکه باعث زنده کردن حس نوستالوژیک و مرور خاطرات قدیمی می شود.وی طبقه فوقانی منزلش را به موزه مردم شناسی تبدیل کرده است. این طبقه با اتاق های چوبی و کاهگلی، به سبک معماری قدیم مازندران ساخته شده و دارای تاقچه ها و در و پنجره های قدیمی است. در واقع این موزه تونل زمان است و تو را می برد به مازندران حداقل یک قرن پیش.

نام و کاربرد اشیای این موزه را کمتر می دانم. به این فکر می کنم که گذشتگان ما هرگز این تصور را نداشتند که روزی اشیای معمولی خانه ی ساده آنها در موزه ای این چنین گرد آید.

ایرانمنش کارشناس ارشد برنامه ریزی گردشگری است. اهل اساس است و کودکی را در اصفهان سپری کرده. زندگی در محیطی هنری و تحصیلات همسو با آن، جرقه راه اندازی این موزه مردم شناسی را ایجاد کرده است.

او معتقد است گذشته را باید قاب گرفت. به همین دلیل سررسید تبری را انتشار داد و اینک چند سالی است در شب یلدا، شب نشینی محلی برگزار می کند.ایرانمنش می گوید: 30 سال پیش در کهنه اتاق چهار دری خانه ی پدر بزرگ را با خود به منزل پدری ام در زیراب بردم و همین شد سنگ بنای راه انداز موزه.

او سال 89 این موزه را طرح ریزی و سال 90 اجرا کرد. بخشی از اشیای موزه ابزار آلات گذشته مانند ظروف مسی،گاوآهن و مانند این هاست.گهواره کودکی بانی موزه هم اینجا دیده می شود.

می پرسم: همه وسایل موزه را خودتان جمع کردید؟

این فعال فرهنگی پاسخ می دهد: بخشی را من گرد آوردم، اما فراخوانی هم دادم تا مردم اشیای قدیمی خود را به موزه بیاورند و اکنون 200 شی در این موزه روستایی نگهداری می شود. 80 شی متعلق به من و مابقی را مردم به این موزه اهدا کردند و شناسنامه تمام وسایل نیز موجود است. در آینده در نظر دارم با ساخت یک قهوه خانه بومی و فروش محصولات محلی برای اهالی روستا منبع درآمد ایجاد شود.ایرانمنش این موزه را 7 سال پیش در روستای اساس با هزینه ای بالغ بر 75 میلیون تومان احداث کرد. می گوید: تمام چوب ها را از حوالی پل محمد حسن خان بابل خریدم تا هم ارزان تمام شود و هم  چوب درختان سوادکوه را قطع نکنم.

سوادکوه پر از فرصت است که هر چه خود دارد، ز بیگانه تمنا می کند. نبود زیر ساخت های گردشگری با وجود آثار تاریخی و طبیعی مشهود است. به باور قاسمعلی ایرانمنش –بنیان گذار موزه مردم شناسی اساس- اداره گردشگری باید حرف نخست را در سوادکوه بزند، در حالی که توریسم در منطقه در حد یک شعار باقی مانده است.

*مدرسه ای با دو دانش آموز

در اساس در هر خانه ای می توان مرغ و خروس و گاو  وگوسفند را دید. اهالی بر بومی ماندن روستا تاکید دارند و اینجا خوش نشین، زیاد ندارد. مدرسه روستا هم تنها دو دانش آموز دارد.

مردم اساس مهمان نواز و زحمتکش هستند. اگر طرح هادی برای این مردم پرتلاش به طور کامل اجرا و از ظرفیت های روستایی به درستی بهره گیری شود، همین طور اگر تسهیلاتی به تولیدکنندگان و بخش گردشگری تعلق بگیرد، اساس قطب گردشگری و بوم گردی خواهد شد و بازگشت دوباره جوان ترها را شاهد خواهیم بود.