سرنوشت موهوم باغ‌های ملی

باغ‌های ملی و جهانی مازندران سرنوشت نفرین‌ شده‌ای دارند و بین دستگاه‌های مختلف پاس‌کاری می‌شوند، باغ عباس آباد ویلاسازی و باغ ملی رامسر نیز چراگاه احشام شده است.

به گزارش حرف، باغ ملی ۳۳ هکتاری رامسر و باغ غیر کویری ایران در بهشهر دو اثر ملی طبیعی مازندران به شمار می‌رود که نگرانی نسبت به تخریب و خروج از لیست ثبت ملی آنها را تهدید می‌کند. نبود مدیریت یکپارچه و تهیه نشدن کتابچه خدمات در کنار ساخت‌وساز و رها شدن این آثار تاریخی و طبیعی بر پیکره باغ‌های ملی مازندران صدمه جدی وارد کرده است.

باغ ۳۳ هکتاری رامسر، در دوره پهلوی اول و با نظارت معماران اروپایی در مقابل هتل قدیم این شهرستان ساخته شد که به‌وسیله یک بلوار، مستقیم به ساحل دریا وصل می‌شود. در این باغ تاریخی چندین نوع گیاه تزئینی و درخت منحصربه‌فرد کاشته شده که با قدمت چند ده‌ساله اینک سربه آسمان برافراشته و نگاه هر رهگذر را به خود جلب می‌کند و اکنون در سایه بی توجهی، این پارک ملی به چراگاه احشام مبدل شده است.

محمد حسینی یک شهروند رامسری و فعال عضو سمن محیط زیستی با انتقاد از بی توجهی به پارک ملی رامسر گفت: متأسفانه در سالهای گذشته این فضای بکر و زیبا به حال خود رها شد و اینک شاهد آن هستیم که باغ ۳۳ هکتاری رامسر به خاطر فقدان مدیریت دلسوز، کارایی لازم و نداشتن طرح و برنامه در راستای بهره‌برداری از محوطه باغ برای خدمت به شهروندان؛ خواسته یا ناخواسته به مخروبه‌ای وسیع و چراگاه احشام تبدیل شده است.

وی افزود: سالهاست که در گوشه و کنار محوطه باغ سی‌وسه هکتاری و درمیان شاخه‌های شکسته و نیم‌سوخته درختان، شاهد زندگی حیوانات اهلی و وحشی و پرورش گاو، گوسفند و زنبورعسل هستیم که به کام برخی شیرین و به کام شهروندان تلخ است و احشام در این پارک ملی جولان می دهند.

کار باغ ۳۳ هکتاری رامسر به‌جایی رسیده که آدمی با خود می‌اندیشد که باغ ۳۳ هکتاری سرنوشتی نفرین‌شده دارد و به همین خاطر است که بعد از گذشت سالها هنوز اقدام اساسی در محوطه آن صورت نگرفته است، انگار این بخش از منطقه شهری رامسر هیچ ربطی به موقعیت جغرافیایی این شهرستان نداشته و ندارد.

علی جعفری یک فعال محیط‌زیستی درباره باغ ملی رامسر می‌گوید: باغ سی‌وسه هکتاری، پیشانی گردشگری رامسر است، ولی متأسفانه باوجوداینکه این باغ  یک فرصت بی‌نظیر در این زمینه محسوب می‌شود، رو به نابودی رفته و امیدواریم هرچه سریع‌تر برای ساماندهی باغ به نتیجه برسیم.

باغ تاریخی رامسر از باغ های سنتی و زیبای استان مازندران به شمار می رود که بنایی نیز در داخل آن وجود دارد. بنای این باغ، ساختمان زیبایی است با مشخصه های معماری پهلوی اول که در یک طبقه به شکل مستطیل و با وسعت ۶۰۰ متر مربع ساخته شده است.

*سرنوشت موهوم باغ تاریخی عباس آباد

مجموعه تاریخی عباس‌آباد بهشهر نیز که به دستور شاه‌عباس اول صفوی در سال ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ قمری ساخته و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران محسوب می‌شود، شامل دریاچه، کاخ، برج و حمام و… است. وسعت دریاچه عباس‌آباد بهشهر بالغ‌بر ۱۰ هکتار بوده که در مرکز آن عمارتی به ارتفاع ۱۸ متر قرارگرفته و در فصل آبگیری دریاچه به زیرآب می‌رود. گهگاه فقط سقف آن از آب بیرون می‌آید، اما در فصول کم‌آبی تمام عمارت از آب بیرون و نمایان است، اما شگفت‌انگیز آن است که این ساختمان بااینکه بیش از نیمی از سال را در زیرآب به سر می‌برد اما پس از سالهای متمادی همچنان پابرجا و استوار است.

وجود ساختمانی چهارطاق در مرکز دریاچه و آب‌نمای زیبا که ساختمان حمام شاه‌عباسی را به فضای مملو از آب آن متصل می‌سازد هارمونی جذابی از تاریخ و هنر را در باغ تاریخی عباس‌آباد به نمایش گذاشته است، در قسمت جنوب غربی این محوطه ساختمان زندانی وجود داشت و سازمان زندان‌ها در سال ۷۷ و در قالب ماده ۱۴۷ قانون ثبت به اخذ سند مالکیت برای مجموعه زندان عباس‌آباد اقدام کرد و این اراضی را در سال ۹۱ در مزایده‌ای به مالک خصوصی واگذار کرد.

مالک کنونی زمین واگذاری شده از سوی سازمان زندان‌ها که مسئول اجرای شهرک است در خصوص حساسیت‌های عنوان‌ شده در مورد زمین خریداری‌شده به خبرنگار مهر می‌گوید: این زمین که مساحت آن ۲۴ هزار ۳۸۰ مترمربع است طبق قانون برنامه‌وبودجه در سال ۹۱ به بنده فروخته شد.

*کارت زرد یونسکو به باغ عباس آباد

مجموعه تاریخی باغ‌های عباس‌آباد به مساحت ۵۰۰ هکتار در ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته‌کوه‌های البرز یکی از ۹ باغ ایرانی است که در قالب پرونده زنجیره‌ای باغ‌های ایرانی در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. مشکلات آسیب‌های گردشگران و همچنین خشک‌سالی باغ تاریخی عباس‌آباد و تهدید نابودی این باغ جهانی کم بود که اکنون کارت زرد داوران یونسکو نیز این باغ تاریخی را تهدید می‌کند.

سیف الله فرزانه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مازندران ضمن تأیید این خبر گفت: علت دریافت کارت زرد مجموعه عباس‌آباد بهشهر، ساخت‌وسازهایی در قالب خدمات گردشگری در عرصه و حریم این مجموعه بوده است زیرا در گذشته، مدیریت محلی بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی کارگروه گردشگری مستقل و محلی تشکیل داده و اقدام به صدور مجوز برای ساخت رستوران، فروشگاه و دیگر سازه‌های خدماتی کرد که خلاف مقررات میراثی بود.

وی ادامه داد: دریافت کارت زرد از سوی یونسکو زنگ خطر برای مجموعه تاریخی باغ عباس‌آباد است که در صورت تمکین نکردن از ضوابط و مقررات میراثی امکان خروج آن از فهرست آثار ثبت جهانی وجود دارد.

وی افزود: تکلیف اولیه باغ سی‌وسه هکتاری باید روشن شود و وضعیت اعتبارات آن بایستی معلوم شود تا طرحی که در حد باغ نمونه  ایرانی است تهیه و اجرایی شود، تاکنون هم سعی کردیم اقدامات لازم را برای حفظ و نگهداری آن، انجام دهیم.

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور که اخیرا به مازندران سفرکرده بود، در نشست بررسی ظرفیت‌های میراث فرهنگی شرق مازندران در ساری، با اشاره به ظرفیت‌های باغ عباس‌آباد بهشهر گفت: در این راستا پرونده مهم باغ ایرانی تشکیل‌شده است و حدود ۹ باغ در پرونده قرار گرفته است. باغ کوروش مادر باغ‌های ایرانی است و باغ دولت‌آباد، پهلوان تور یزد، باغ چهل‌ستون، باغ اکبریه و باغ عباس‌آباد از جمله باغ‌های ایرانی به شمار می‌رود.

وی به ویژگی باغ عباس‌آباد اشاره و اضافه کرد: باغ عباس‌آباد، باغ آبی و تاریخی و از باغ‌های شاخص دوره صفویه به شمار می‌رود و شاهکار نبوغ بشری است، اگر اتفاقی برای هر یک از ۹ باغ ایرانی رخ دهد، پرونده باغ‌های ایرانی به فنا خواهد رفت.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: باغ عباس‌آباد بهشهر برای کشور فوق‌العاده حیاتی است و انتظار مدیریت از جمهوری اسلامی درباره باغ‌های ایران است.

وی گفت: باید از واگذاری‌های نامناسب در باغ عباس‌آباد جلوگیری شود زیرا این باغ آبروی ملی محسوب می‌شود و دارای افق ملی و جهانی است و باید تعهدات خود را درباره باغ انجام دهیم.سرنوشت شوم باغ های ملی مازندران به گونه ای است که همه باید برای حفظ و نگهداری آن کمک کنند زیرا بخش‌های مختلف مانند منابع طبیعی، محیط‌زیست و غیره درباره باغ مسئولیت دارند و هرگونه اقدام نامناسب و ساخت‌وسازهای بی‌مورد سبب می‌شود تا ثبت جهانی ۹ باغ ایرانی به خطر افتد.

باغ میراثی عباس‌آباد ثروت ملی است و ساخت‌وسازها در حاشیه آن باید قلع‌وقمع شود و ساماندهی مناسب صورت گیرد.