ماده ای جدید برای مقابله با سرمازدگی مرکبات

 

زهرا اشکیود: استان مازندران با توجه به دمای مساعد و خاک حاصلخیز زمینه مساعدی برای تولید مرکبات را فراهم کرده است ، اما در برخی موارد عوامل طبیعی همچون سرمای ناگهانی ممکن است خسارت‎‌های جبران ناپذیری را ایجاد کند که لازم است در این زمینه پیش از ایجاد خسارت و بروز هر گونه عامل طبیعی آماده باشیم و راهکار مقابله با خسارت را یاد بگیریم که در این زمینه گفت و گویی با دکتر حسین صادقی  دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام دادیم که در ذیل می خوانید:

استان مازندران با حدود 105 هزار هکتار باغ مرکبات تولید کننده اصلی این محصول در ایران است و این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و با  توجه به ارتفاع کمی که نسبت به فلات مرکزی ایران و دریای مازندران دارد همانند گودالی که هموراه جریان هوای سرد از سیبری به سمت آن جاری می‌شود بنابراین مازندران همواره با خطر سرمازدگی ناگهانی روبرو بوده و به همین دلیل باید همواره آمادگی مقابله با سرمازدگی  ناگهانی باغات را داشته باشیم از جمله راهکارهای مقابله با آن، انتخاب ارقام مقاوم به سرما و سازگار با منطقه است.

*چه نوع مرکباتی مقاوم به سرما هستند ؟

حدود 70 درصد محصول زیر کشت مرکبات مازندران، پرتقال تامسون ناول است که گونه‌ایی حساس به سرما بوده آستانه  تحمل به سرما درخت پرتقال تامسون ناول در فصل خواب حدود منفی 9 درجه است و میوه تامسون ناول در دمای زیر صفر دچار خسارت سرمازدگی و تلفات خواهد شد. علائم خسارت به شکل تغییر شکل میوه، فرورفتگی پوست میوه، سیاه شدن لکه‌ایی و تلخ شدن میوه به دلیل پاره شدن ویزیکول‌های پوست میوه که حاوی آنزیم نارنجین و لیمونین هستند.

*راهکار مقابله با سرمای ناگهانی مرکبات چیست؟

از اقدامات اولیه که برای مقابله با سرمازدگی ناگهانی لازم است وجود سیستم یکپارچه و دقیق اطلاع رسانی و هشدارهای هواشناسی به کشاورزان است تا با کمک کارشناسان هواشناسی به موقع و قبل از وقوع سرما از شرایط آب و هوایی و کاهش دما اگاهی یابند. از جمله اقدامات مدیریتی باغ برای مقابله با سرما: مدیریت تغدیه باغ، کاهش مصرف ازت با شروع فصل سرد، مدیریت پوشش گیاهی کف باغ در فصل سرد زیرا این پوشش عامل انتقال انرژی و گرما از کف باغ به سمت آسمان و جابجایی هوا در باغ است  بنابراین با کوتاه نگه داشتن این پوشش بدون شخم زدن زمین چراکه شخم زدن موجب از دست رفتن گرما از زمین خواهد شد. راهکار دیگر برای مقابله با سرمازدگی غرقابی کردن و رها کردن آب چاه در کف باغ در شب‎‌های سرد بین ساعات 12 شب الی 6 صبح است زیرا موجب جلوگیری از یخ زدگی باغ خواهد شد. علاوه بر آن روش‌های فعال دیگری برای مقابله با سرمازدگی ناگهانی و کاهش خسارت وجود دارد مانند استفاده از فوم برای پوشش دادن درخت در مقابل جریان هوای سرد در باغاتی که محصور هستند زیرا جریان باد تاثیر منفی بر آن داشته و موجب پراکندگی فوم روی درخت خواهد شد البته این پوشش روشی بسیار متداول و پرکاربرد در گلخانه‌ها است.

طی تحقیقاتی که در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در حال انجام است با استفاده از ماده‌ای از جنس موم درخت را در برابر سرما پوشش داده و موجب کاهش خسارت سرمازدگی درخت و میوه مرکبات می‌شود به طوری که میوه‌های  تیمار شده با این ماده در سردخانه و دمای منفی 4 درجه بدون آسیب سرمایی مشاهده شده‌اند و امیدواریم که با انجام این تحقیقات و نتایج پر بار آن و با همراهی و حمایت‌های دانشگاه بتوانیم خدمت بزرگی به کشور و  جامعه کشاورزان کنیم.

*نقش بیمه برای جبران خسارت را چطور ارزیابی می‌کنید؟

متاسفانه به دلیل سرما و یخبندان‌های ناگهانی و بی سابقه در سال گذشته دو میلیون تن میوه با ارزش سه میلیارد تومان از بین رفت و خسارت مالی بسیار سنگینی به کشاورزان وارد شد که به دلیل بیمه نبودن بسیاری از باغات این خسارات جبران نشد. با فرهنگ سازی و اجباری کردن سیستم بیمه کشاورزی و حمایت‌های دولت می‌توان به جبران خسارات مالی کشاورزان و دست رنج آنها پرداخت .

*چه اقداماتی برای انتقال اطلاعات به کشاورزان می‌توان انجام داد؟

در گذشته بخشی به نام ترویج وجود داشت که اطلاعات را به کشاورزان انتقال می‌داد اما در حال حاضر این بخش نقش خود را از دست داده و کمرنگ شده امروزه می‌توان با کمک اینترنت و گوشی‌های هوشمند بسیاری از اطلاعات کشاورزی را در زمین کشاورزی هم بدست آورد. در حال حاضر باید سیاستگذاری در بخش کشاورزی بروز شود و به قانونگذاری و پیگیری و اجرای قانون در حوزه کشاورزی بپردازد. باید قیمت را از ابتدای تولید تا زمانی که محصول به دست مصرف کننده برسد مناسب کرد تا کشاورز با بررسی هزینه تولید تا فروش محصول اقدام به انتخاب محصولی مناسب کند که در این راستا  با برنامه ریزی و اطلاع رسانی دانشگاه و جهاد کشاورزی از طریق سایت‌ها و … اطلاعات مربوط در زمینه تولید و قیمت و … محصولات کشاورزی را بدست آورد.

*سخن پایانی …

تولید محصول در بخش کشاورزی بخش مهم آن فروش و بازریابی محصول است و نیز حمل و نقل درست و اصولی محصول از مزرعه تا زمانی که به دست مصرف کننده برسد تا حداقل خسارت را داشته باشد. محصولات کشاورزی باید با  کیفیت بهتر و قیمت مناسب‌تری در بازار عرضه شوند و در رقابت نیز باید تولید بیشتر محصول و با کیفیت بالاتری داشته باشیم در این راستا باید روش‌های تولید محصول، مدیریت باغ و برداشت محصول را مدرن کنیم. بسیاری از عملیات کشاورزی باید با برآورد هزینه و کاملا کارشناسی انجام شود و در سطح جهانی بازاریابی شود و بسیاری از موادی که در حوزه کشاورزی کاربرد دارند از جمله کود و سم را با تکیه بر دانش روز در کشور تولید کرد.