ماهی آزاد  دریای خزر در خطر انقراض

ماهی آزاد از گونه های با ارزش ماهیان دریای خزر است که با وجود تلاش های فراوان شیلات شمال کشور، تعداد آنها هر ساله رو به کاهش می رود و باید خطر انقراض آن را جدی گرفت.

دریای خزر بزرگترین دریاچه لب شور جهان ، دارای بیش از یک هزار و 600 گونه و زیر گونه از انواع آبزیان از جمله پنج گونه ماهیان خاویاری ، سه گونه کیلکا و حدود 15 گونه و زیر گونه ماهی استخوانی است .ماهی آزاد دریای خزر در اصل از نژاد قزل آلای لار است و شکل و شمایلی بسیار شبیه به آن ولی گوشتی بسیار چربتر از آن دارد.صید این ماهی به طور کلی ممنوع است و حتی ماموران بر روی کار صیادان شمالی که به صورت پره کشی ماهیگیری می کنند ، نظارت دارند. ماهیان آزاد همه ساله برای تخم ریزی وارد رودخانه هایی می شوند که دارای شرایط مناسب زیستی باشند و لابلای سنگ های بستر رودخانه تخم ریزی می‌کنند و با این کار چرخه زیستی خود را تکمیل می کنند.

این در حالی است که در سالیان اخیر به دلیل تخریب و آلودگی رودخانه ها و برداشت بیش از اندازه و غیرمجاز شن و ماسه از بستر رودخانه ها عملا زایشگاه ماهیان آزاد نابود شده است و این گونه بسیار بی نظیر با رها کردن تخم های خود در جاهای نامناسب ، فرصت زادآوری و بقای نسل را از دست می‌دهد.رودخانه ‘ چشمه کیله ‘ تنکابن یکی از مناطقی است که هنوز هم ماهیان آزاد دریای خزر برای تخم ریزی به آن وارد می شوند و هر ساله شیلات با کمک نیروی انتظامی در این رودخانه مستقر و تمامی ماهیان آزاد را صید و در شرایط خاصی به مرکز تکثیر شهید باهنر کلاردشت منتقل و تعداد قابل توجهی لارو ماهی آزاد تولید و در رودخانه های مازندران رها سازی می کند.امسال نیز شیلات شهرستان تنکابن اقدام به بستن مسیر تردد ماهی آزاد در رودخانه چشمه کیله کرده است اما به دلیل کاهش بارندگی و پایین آمدن دبی آب رودخانه ، بعید است که ماهی آزاد تمایلی برای ورود به رودخانه چشمه کیله داشته باشد.یک کارشناس شیلات آینده ماهی آزاد را نگران کننده دانست و شرایط زمانی ، مکانی و آب را از عوامل کاهش تعداد ماهی آزاد در رودخانه ها برشمرد.احمد جهانشاهی افزود : اگر در زمینه مکان رهاسازی بچه ماهی ها ، دمای آب و مقدار املاح آن کار کارشناسی صورت نگیرد ، جزء تلفات زیاد نتیجه ای حاصل نخواهد داشت. رییس اداره شیلات شهرستان تنکابن نیز با بیان اینکه بیش از 90 درصد ماهیان دریای خزر از نوع رودکوچ هستند و در زمان بلوغ برای تخم ریزی و تکثیر به رودخانه مهاجرت می کنند ، گفت : اگر بستر های لازم را برای ورود این گونه از ماهی ها به رودخانه ها فراهم نکنیم مسلما با کاهش تعداد ماهیان مولد و در نهایت انقراض آن مواجه خواهیم شد.

رضا فلکی مقدم افزود : متاسفانه به دلیل احداث سد های لاستیکی در رودخانه ها ، بند های انحرافی آب کشاورزی ، ورود پساب های خانگی ، کشاورزی و شهری به رودخانه ها ، احداث دیواره های حفاظتی زیر پل ها و وجود کارخانه های شن و ماسه در مسیر رودخانه که با رها سازی محتویات درون حوضچه های روسوب گیر به رودخانه زمینه فرار ماهی آزاد از رودخانه ها را فراهم نموده است.وی حفظ گونه های بومی و اقتصادی در حال انقراض دریای خزر ، حفظ و بازسازی ذخایر در جهت افزایش صید سالانه ، کاهش هزینه های تکثیر مصنوعی ماهیان اقتصادی دریای خزر ، تولید بچه ماهیانی مقاوم تر نسبت به شرایط محیطی و افزایش میزان درصد بازماندگی آنها را از مزایای تکثیر طبیعی ماهیان آزاد برشمرد.

رییس اداره محیط زیست شهرستان تنکابن نیز علت اصلی کاهش تعداد ماهی آزاد در رودخانه های شهر را صید بی رویه ، آلودگی آب و تغییر رژیم آبی دانست و گفت : وقتی مزارع برنج ناگهان به باغ های کیوی تبدیل می شوند نباید انتظاری جزء بالا رفتن مصرف آب کشاورزی و پایین آمدن دبی آب رودخانه ها داشت.