منابع آبی مازندران در هاله‌ای از ابهام

بحران آب یا بحران تصمیم گیری؟!

با تغییرات جوی و شرایط اقلیمی و به دنبال آن با وقوع خشکسالی طی سال‌های اخیر در حال حاضر بحران آب به‌عنوان نخستین پدیده بحرانی در سطح جامعه شناخته شد چرا که با افزایش این روند بحران شدید در منابع آبی کشور را شاهد خواهیم بود و به‌ مرور می‌تواند با جنگ آب، امنیت اجتماعی مردم را با خطر روبرو سازد.آب به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های عصر حاضر در میان مردم به شمار می‌آید به‌طوری ‌که می‌تواند در آینده‌ای نزدیک سرمنشأ بسیاری از تغییر و تحولات دنیا باشد اگرچه در گذشته مشکل کمبود آب تنها در مقیاس‌های محلی خلاصه می‌شد اما در سده اخیر با رشد جمعیت و توسعه روزافزون جامعه شهری و نیاز به مصرف آب در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و خدماتی شاهد مقیاس‌های ملی و جهانی نیز هستیم.جنگ آب تنها ثمره تغییرات اقلیمی و خشکسالی امروز نیست بلکه این مقوله با حفر چاه، قنات و آب‌انبارهای مختلف ریشهٔ طولانی در تاریخ دارد و همچنان هم با کاهش بارندگی، آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی در آینده نیز جنگ بحران آب ادامه دارد.استان مازندران نیز با دارا بودن پوشش گیاهی فراوان، شرایط جوی و اقلیمی مساعد و همچنین پتانسیل‌های بسیار در آب‌های زیرزمینی و سطحی در بحث کمیت و کیفیت آب شرب با مشکل روبرو شده که در این زمینه نیازمند آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی است.مسئول منابع امور آب شرق مازندران آب را یک بحث امنیت اجتماعی برشمرد چرا که با شدیدتر شدن کمبود منابع آبی به‌تبع شاهد مهاجرت‌های داخلی در سطح استان و شهرستان‌ها خواهیم بود لذا در این راستا با مشارکت جمعی و افکار عمومی باید این منابع را به منابع پایدار ارتقا داد.حميدرضا حاجیان افزود: ما همواره در طی این سال‌های اخیر به دنبال توسعه بخش کشاورزی بودیم از این ‌رو به‌ مرور با توسعه بخش کشاورزی باید منابع تأمین آب به‌خوبی توسط کارشناسان مدیریت و منابع آبی پایدار در شهرستان‌ها جایگزین و شناسایی شود.وی کمبود شدید آگاهی، حساسیت افکار عمومی و همچنین نبود فرهنگ‌سازی صحیح الگوی مصرف آب را از دلایل اصلی کم‌آبی حاضر دانست که نیازمند اقدامات خردمندانه از سوی مسئولان ذی‌ربط است.به گفته این مسئول بحران آب به‌عنوان مهم‌ترین و بحرانی‌ترین مقوله در نخستین جایگاه و مبحث محیط‌زیست هم به‌عنوان دومین مقوله حیاتی در جایگاه بحرانی کشور قرار گرفتند لذا در این راستا دولتمردان باید فرهنگ‌سازی و ارائه الگوی صحیح مصرف را به اقشار جامعه عرضه کنند.مسئول منابع امور آب شرق مازندران با اشاره به وضعیت آب‌های زیرزمینی شرق استان، از این مناطق به‌عنوان تنها دشت ممنوعه شمال کشور یاد کرد و همچنین افزود: در طی ۱۰ سال اخیر شاهد کاهش ۲۸ میلیون مترمکعب سفره آب‌های زیرزمینی هستیم.حاجیان اضافه کرد: آب نگاشت ما حاکی از افت کمی و کیفی آب زیرزمینی است از همین رو میزان املاح موجود در آب از جمله نیترات و کلر در برخی از مناطق استان از جمله دشت‌های ساحلی رو به افزایش است که امیدواریم با اجرای طرح احیا سفره‌های زیرزمینی به تعادل برسند.وی با اشاره به انسداد یک هزار حلقه چاه غیرمجاز در سال ۹۵ بیان کرد: یکی از پروژه‌های طرح احیا و تعادل بخشی، انسداد چاه‌های غیرمجاز در سطح استان و شهرستان‌ها است که در گام نخست انسداد ۱۰۰ حلقه چاه در دستور کار قرار گرفت.سید جمال موسوی معاون طرح توسعه و منابع شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز با بیان این که ۴۰۸ چاه غیرمجاز در این منطقه داریم تصریح کرد: انسداد چاه‌های غیرمجاز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تکالیف ما قلمداد می‌شود لذا در همین راستا اولویت را برای اراضی با اضافه برداشت‌های بسیار قراردادیم چرا که در همین زمینه به دنبال مدیریت حداقلی ۲۰ درصد از چاه‌های شهرستان هستیم.به گفته معاون طرح توسعه و منابع شرکت آب منطقه‌ای مازندران ۴۷ گروه کشف و بازرسی در سطح استان به کشف و بازرسی از حلقه‌های چاه غیرمجاز مازندران می‌پردازند از این‌ رو با کمک دستگاه قضا باید وارد عمل شد چرا که با مشارکت این دستگاه بخش اعظمی از موانع از میان برداشته می‌شود.وی با تأکید بر این که در تولید محصولات کشاورزی به سمت کشاورزی کم آب طلب برویم افزود: با توجه به این که استان مازندران در بخش کشاورزی از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است، لذا جهت صرفه‌جویی در مصرف بهینه آب درزمینهٔ تولید محصولات کشاورزی باید به سمت محصولات کم آب طلب روی آورد چرا که هم بهره‌وری و هم اصلاح الگوی مصرف مورد توجه قرار می‌گیرد.این مسئول در ادامه به نصب کنتورهای هوشمند در امور آب شهری و روستایی و همچنین پیگیری پروانه‌های بهره‌برداری شده تأکید کرد و همچنین در بحث آلاینده‌ها شناسایی و جمع‌آوری منابع آلاینده‌زا را از سوی کارشناسان محیط‌زیست خواستار شد.به گزارش مهر، مشاور اجتماعی مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران از آب به‌عنوان یکی از سرمایه‌های عظیم استان مازندران یاد کرد و همچنین در این حوزه اظهار داشت: هر استانی در بحث اقتصاد مقاومتی به داشته‌هایش معطوف می‌شود لذا مازندران نیز در این حوزه باید به بخش آب نگاه ویژه‌ای داشته باشد در واقع از این ‌رو ظرفیت‌های آب‌های زیرزمینی این منطقه باید شناسایی شود.امرالله براری با اشاره به نظرسنجی سه هزار کشاورز منطقه مازندران افزود: از نظرسنجی‌های به‌ دست‌ آمده بین سه هزار کشاورز مازنی حدود ۴۵ درصد از کشاورزان از سواد خواندن و نوشتن محروم مانده‌اند لذا این برهه برای دهیاران بهترین فرصت قلمداد می‌شود تا کشاورزی و پتانسیل‌های آب را بار دیگر احیا کنند.وی بابیان این که مراکز دانشگاهی ما به مقوله آب و ایمنی آن بیگانه هستند متذکر شد: زمانی که دانشجویان به این مراکز علمی در شهرستان‌ها ورود پیدا می‌کنند باید مسئولان و اساتید دانشگاهی طی برنامه‌ریزی مدون این مسئله را به دانشجویان عرضه کنند.وی با اشاره به افت کمیت و کیفیت حوزه آب در استان مازندران علی‌الخصوص شهرستان نکا تصریح کرد: باید با استفاده از اقتصاد درون‌زا متناسب با منابع آب موجود در هر منطقه کشاورزی صنعت و خدمات مورد توجه و توسعه یابد درواقع جهت ارتقای کمیت وکیفیت منابع آبی موجود باید به سراغ محصولات کشاورزی کم آب طلب رفت تا از خسارات وارده به سفره‌های زیرزمینی کاسته شود.نماینده عالی دولت در شهرستان نکا اضافه کرد: الگوی کشت، اصلاح این الگو و همچنین بهینه‌سازی منابع آبی در محصولات کشاورزی باید توسط کارشناسان مربوطه به مردم در شهر و روستاها آموزش داده شود تا بخش قابل‌توجهی از منابع موجود تأمین ذخیره شود.احمدی با مورد توجه قرار دادن توجیه اقتصادی در تولیدات کشاورزی متذکر شد: همان‌طور که بیش از ۹۰ درصد از آب شیرین ما در بخش کشاورزی صرف می‌شود باید با مد نظر قرار دادن توجیه اقتصادی با برنامه‌ریزی مدون مناطق مستعد برای کشت محصولات زراعی شناخته و مورد استفاده قرار گیرد.رئیس شورای حفاظت از منابع آبی شهرستان نکا در پایان ترویج فرهنگ صرفه‌جویی، اصلاح الگوی کشت و پرهیز از کشت محصولات پرمصرف آب را ازجمله راهکارهای مدیریت منابع آبی اعلام کرد که بسیار می‌تواند در مقابله با جنگ آب مثمر باشد.استفاده از روش‌های نوین آبیاری در حوزه کشاورزی، ارتقای سطح فرهنگ مردم جامعه در بهینه‌سازی از آب، ساخت سدهای جدید و احداث شبکه‌های پیشرفته، تغییر الگوی کشت کشاورزان، توجه به عرضه و تقاضای کل اقشار جامعه، بهسازی شبکه‌های فرسوده و به‌کارگیری از اندیشه‌های علمی هر یک می‌تواند جهت پیشگیری از بحران آب نقش بسزایی را ایفا کند حال باید دید کارشناسان و مسئولان ذی‌ربط سطح استان و شهرستان چه میزان به این مقوله حیاتی می‌پردازند.