کشمکش میراث و اوقاف بر سر یک خانه

حرف آنلاین/سارا ربیعی: هشتم دی ماه اداره اوقاف بابل در اقدامی عجیب وتنها چند رو پس از ثبت ملی شدن خانه خلیلیان در بابل اقدام به تخریب آن کرد. خانه خلیلیان در که بین امامزاده ه قاسم و سه راه سنگ پل در بابل قرار دارد در تاریخ 25 آذرماه امسال ثبت ملی شد.

خانه قاجاری خلیلیان بابل میراثی ماندگار از عهد قاجار محل برگزاری روضه و حضور علمای بزرگ از جمله مرحوم آیت‌الله بیکایی و مرحوم آیت‌الله هادی روحانی بوده است که متاسفانه با وجودثبت ملی بودن این اثر مورد تعرض قرار گرفته است.

طبق ماده 558 قانون مجازات اسلامی «ﻫﺮﮐﺲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﺑﻨﯿﻪ‌، ﺍﻣﺎﮐﻦ‌، ﻣﺤﻮﻃﻪ‌ﻫﺎ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‌ﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ـ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﯾﺎ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻠﯽ ‌ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺭﺳﯿﺪﻩ ﺍﺳﺖ‌، ﯾﺎ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺕ‌، ﻣﻠﺤﻘﺎﺕ‌، ﺗﺎﺳﯿﺴﺎﺕ، ﺍﺷﯿﺎ ﻭ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﻭ ﺧﻄﻮﻁ ﻭ ﻧﻘﻮﺵ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﯾﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﻣﺬﮐﻮﺭ، ﮐﻪ‌ ﻣﺴﺘﻘﻼ‌ ﻧﯿﺰ ﻭﺍﺟﺪ ﺣﯿﺜﯿﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ـ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﯾﺎ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺮﺍﺑﯽ‌ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﻋﻼ‌ﻭﻩ ﺑﺮ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺍﻟﯽ ﺩﻩ‌ﺳﺎﻝ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﻣﯽ‌ﺷﻮﺩ.»

پس از این اقدام غیرمتعارف و ضدفرهنگی که بدون هماهنگی سازمان میراث فرهنگی اجرا شد، جمعی از فعالان اجتماعی و میراث فرهنگی و یگان حفاظت میراث فرهنگی حاضر شدند و از ادامه تخریب جلوگیری کردند. ماموران نیروی انتظامی هم با تماس تلفنی یگان حفاظت وارد محل شدند. در ادامه نیز پرونده ای تشکیل شد و تحقیقات مقدماتی در حال اجراست.

* توقف تخریب خانه خلیلیان

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفت و گو با حرف از توقف تخریب خانه خلیلیان بابل خبر داد.دلاور بزرگ‌نیا گفت: نباید منتظر بمانیم که کسی جایی یا بنایی را تخریب کند بعد به فکر آن باشیم بلکه باید فضا را به‌گونه‌ای سنگین کنیم که کسی به میراث تاریخی چشم طمع نداشته باشد. وی اظهار کرد: خانه خلیلیان كه از قدیمی‌ترین آثار تاریخی مازندران محسوب می‌شود و به ثبت ملی رسیده توسط مالكان دولتی در حال تخریب است.چند بنا و کارگر به داخل خانه خلیلیان وارد شده و مشغول تخریب بودند که با هوشیاری مردم و دوستداران بناهای تاریخی جلوی این عمل گرفته شد.این مسئول افزود: با اطلاع این موضوع به سازمان میراث فرهنگی یگان حفاظت میراث سریع خود را به محل رساند و با همکاری نیروی انتظامی جلوی تخریب گرفته شد.بزرگ نیا ابراز کرد: عاملان تخریب هنوز مشخص نشده و پرونده تخریب این بنای تاریخی درحال بررسی است.مسئولان اوقاف تخریبی بودن این بنا و احتمال آوار و ریزش را دلیل تخریب بیان می‌کنند و معتقدند هیچ سندی مبنی بر میراثی بودن و ثبت در فهرست آثار ملی آن ارائه نشده است، اما درعین حال مسئولان میراث فرهنگی مازندران نیز عقیده دارند که این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران در حال ثبت شدن است و نباید تخریب می‌شد.

* خانه خلیلیان بازسازی و تبدیل به حسینیه می شود

بااین‌وجود حجت‌الاسلام ستار علیزاده مدیرکل اوقاف و امور خیریه مازندران می‌گوید: خانه خلیلیان بابل خانه‌ای تخریبی بوده که هرلحظه احتمال آوار و تخریب آن وجود داشت و از سوی دیگر شاهد اعتراضات مردمی بودیم که چرا اوقاف نسبت به مرمت و حفظ آن اقدام نمی‌کند.وی بیان داشت: برای پیشگیری از حوادث احتمالی از یکسو و همچنین با توجه به اینکه میراث فرهنگی سندی مبنی بر میراثی بودن و ثبت در فهرست آثار ملی این بنا ارائه نداده است، تصمیم بر این شد که این بنا در راستای اجرای نیات واقفین تخریب و بازسازی شود.حجت‌الاسلام علیزاده یادآور شد: این بنا در راستای نیت واقفین دوباره بازسازی و تبدیل به حسینیه می‌شود.مدیرکل اوقاف و امور خیریه مازندران درعین‌حال تصریح کرد: وضعیت خانه خلیلیان ازنظر منظر و نمای داخلی بسیار بد و نامناسب بود که احتمال تخریب و آوار آن نیز می‌رفت.

*خانه خلیلیان ثبت ملی شد

درعین‌حال مهدی ایزدی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران نیز در با اشاره به اینکه خانه تاریخی خلیلیان بابل از آثار دوره قاجاری با معماری خاص است بیان داشت: در سه ماه گذشته نسبت به ثبت اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران اقدام شده است و حتی شمار ثبت نیز دریافت شده است.وی اظهار داشت: این بنای تاریخی دارای معماری باقابلیت تاریخی است و به اداره اوقاف شهرستان بابل نیز اعلام کرده‌ایم که از تخریب آن باید جلوگیری شود و درعین‌حال بین اوقاف استان و میراث فرهنگی برای حفظ و صیانت از آثار تاریخی تفاهم‌نامه همکاری منعقدشده است.ایزدی با اظهار تأسف از تخریب بخشی از خانه تاریخی خلیلیان بابل تأکید کرد: مسببان این حادثه اگر افراد عادی هستند باید به قانون معرفی شوند و اگر دستگاه اداری است باید تابع میراث باشند و به تفاهم‌نامه‌ها پایبند باشند.وی با اظهار اینکه به اداره اوقاف و امور خیریه بابل نیز ثبت ملی شدن خانه خلیلیان اعلام‌شده است یادآور شد: بخشی از خانه خلیلیان حسینیه است و در ماه‌های خاص سال نظیر محرم در آن مراسم مذهبی و روضه برپا می‌شود.معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی مازندران ادامه داد: نظیر خانه خلیلیان بابل، خانه نبویان در آمل است که بخشی از آن حسینیه است و در آن مراسم مذهبی برپا می‌شود و با کمک اوقاف نسبت به حفظ آن اقدام شده است.

*نامه معاون رییس جمهور به استاندارمازندران

معاون رییس جمهور ورییس سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی وگردشگری کشور هفته گذشته در نامه ای به استاندار مازندران خواستار مراقبت از این اثر شد. در بخشی از نامه مسعود سلطانی فر آمده است:در اجرای بند ( ج ) ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1364 مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1367 مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار ارزشمند منقول و غیرمنقول فرهنگی – تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست های ذیربط ، مراتب ثبت اثر فرهنگی خانه خلیلیان واقع در : استان مازندران ، شهرستان بابل ، بخش مرکزی ، شهر بابل ، بین امامزاده قاسم و سه راه سنگ پل ، کوچه هادی 16 که پس از طی تشریفات قانونی لازم به شماره 31368 مورخ 25/9/1394 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ابلاغ می گردد . اثر مذکور تحت حفاظت و نظارت این سازمان است و هرگونه دخل و تصرف یا اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر مواد 558 لغایت 569 از کتاب پنجم قانون مجازات های اسلامی، تعزیرات و مجازات های بازدارنده ، جرم محسوب می شود و مرتکب مشمول مجازات های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفا با تایید و نظارت این سازمان ممکن خواهد بود .