کلید قفل مرمت تیمچه بهرام‌اُتر در اختیار مالکان
حرف آنلاین- زری طاهری: بنای قدیمی سر کوچه بهرام‌اُتر در مرکز شهر ساری توجه عابرین را جلب میکند. درب بزرگ و طبقه فوقانی این بنای تاریخی عریض، فرسوده و قدیمی هستند؛ گویی هر لحظه امکان ریختن سقف وجود دارد، ولی دکان‌های قسمت زیرین شکل و شمایل امروزی دارند و در حال کاسبی. گفته میشود کوچه […]
حرف آنلاین- زری طاهری: بنای قدیمی سر کوچه بهرام‌اُتر در مرکز شهر ساری توجه عابرین را جلب میکند. درب بزرگ و طبقه فوقانی این بنای تاریخی عریض، فرسوده و قدیمی هستند؛ گویی هر لحظه امکان ریختن سقف وجود دارد، ولی دکان‌های قسمت زیرین شکل و شمایل امروزی دارند و در حال کاسبی. گفته میشود کوچه بهرام‌اُتر دارای 7 کاروانسرا بوده که احتمالا این بنا که در خیابان اصلی جمهوری (نادر) قرار دارد، یکی از همان 7 کاروانسرای معروف است. البته به آن تیمچه بهرام‌اُتر هم می‌گویند.
فروشنده بذرهای کشاورزی مشغول باز و بسته کردن همان درب بزرگ برای ورود و خروج دکان‌دارانی بود که میخواستند چیزی از انبار پشت بردارند، با اجازه به قسمت پشتی کاروانسرا رفتم. فضایی شبیه راهرو با تعدادی مغازه که به نظر می رسد به عنوان انبار استفاده می شود. ایوان‌های قدیمی با معماری زیبا در نمای پشت بنای تاریخی خودنمایی میکند و پله‌هایی که معلوم بود بیش از یک قرن قدمت دارد.
همه این سازه‌های زیبا در حال تخریب و ریزش است تا جایی که مالکان این ۶۰ مغازه با ترس و لرز از اینجا رفت و آمد می‌کنند تا نکند سقف فرو بریزد. با همراهی بذرفروش که ۳۰ سال بدون مغازه با تکیه بر درب تیمچه کار میکند به داخل کوچه بهرام‌اُتر رفتم تا از درب دوم وارد شوم. آنجا هم پله‌های پیچ در پیچ ولی در حال ریزش خودنمایی کرد.
مغازه آقای شفاعی به‌عنوان یکی از کاسب‌های قدیمی تیمچه بهرام‌اُتر است که از سال ۱۳۳۰ تاکنون پابرجاست و دیگ، ظروف رویی و مسی می‌فروشد. تصویر مرحوم شفاعی بزرگ که در گذشته این دکان را خریداری کرده بالای سر پدر و پسر شفاعی نمایان است. از آن‌ها خواستم جزییات بیشتری از تیمچه بهرام‌اُتر بگویند« تاکنون خبرنگاران و محققان زیادی همچون شما به اینجا آمدند چند سوال کردند و ما از مشکلات گفتیم رفتند پشت سرشان هم اتفاقی نیفتاده…»
شفاعی که سنی از او گذشته بود در ادامه عنوان کرد: «از مغازه سر کوچه بهرام‌اُتر تا مغازه آقای قاسمیان ۲۴۰ سیر محسوب میشود. پشت حیاط هم تا انتهای کاروانسرا انبار مغازه‌های جلو است.صاحب اصلی ملک فردی به‌نام کجوری بوده که در زمان حیاتش بخشی از سرقفلی این دکان‌ها و بخشی از مالکیت‌ها را فروخت. اما پس از فوت او، دخترش یا تنها وارثش نیز در دهه ۵۰ از دنیا رفت، در قسمت بالا تیمچه هم در دوره قاجار و پهلوی ارمنی‌ها زندگی می‌کردند.»
بررسی ها نشان می دهد که قدمت این بنا به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد و نیاز به تعمیر دارد، اما برای انجام تعمیرات توافق همه مالکان نیاز است، متاسفانه تاکنون صاحبان این مغازه‌ها کنار هم جمع نشده‌اند و تفاهم و اتحادی برای تعمیرات، بازسازی یا واگذاری کار به میراث فرهنگی وجود ندارد.
*توپ در زمین مالکان
معاون میراث فرهنگی مازندران نیز در این راستا در گفت‌وگو با حرف مازندران در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون این سازمان اقدام جدی برای بازسازی و ترمیم این بنا نداشته بیان کرد که مدت‌هاست به مالکان این بنا اعلام کردیم از طرف خود یک نماینده به ما معرفی کنند تا با توافق هم نسبت به نوسازی ساختمان اقدام شود.
مهدی ایزدی می گوید: ما در طول سال ده‌ها بنا را به‌صورت مشارکتی مرمت می‌کنیم و این از جمله وظایف این سازمان است ولی تا زمانی که تفاهم‌نامه‌ای با مالکان امضا نشود، اتفاقی در این بنای باارزش ثبتی نخواهد افتاد.
ایزدی با اشاره با قدمت ۱۶۰ ساله تیمچه یا کاروانسرای کجوری آن را متعلق به دوره قاجار دانست و تاکید کرد که این کاروانسرای قدیمی در حال تخریب بوده و نیاز به مرمت دارد، ما با پرداخت ۵۰ درصد هزینه و مشارکت با مالکان می‌توانیم این بنا را به یک بوتیک هتل زیبا تبدیل کنیم چرا که این بنا در هسته مرکزی بافت شهری قرار دارد.
معاون میراث فرهنگی مازندران همچنان یادآور شد که هرگونه تعمیر یا آجر روی آجر گذاشتن در این بنا نیاز به نظارت این سازمان دارد، از مالکان تیمچه درخواست میشود وارد عمل شده و پای تفاهمنامه بیایند تا این ساختمان همچون خانه کلبادی‌ها در مرکز استان، احیا شود.
*از رفع خطرهای جزیی تا اختصاص بودجه به این بخش در ۱۴۰۱
همچنین شهردار بافت کهن ساری در گفت‌وگو با ما از این ساختمان با عنوان “کاروانسرای کجوری” یاد کرد و گفت: وظیفه ذاتی ما حراست از بناهای تاریخی و کهن شهر است، از این رو بارها برای رفع خطر از این بنای قدیمی اقدام کردیم.
سید علی نورانی با بیان اینکه این ساختمان همچون پاساژ تبریزی (داخل کوچه بهرام اتر) طی سالیان دراز دست به دست شد، از تعدد مالکان این بناها سخن گفت و ادامه داد: اخطار جهت تعمیرات و بازسازی به مالکان ارسال شد، ما هرگز این بناها را رها نمی‌کنیم، حتی شده خودمان هزینه می‌کنیم.
وی همچنین تاکید کرد: باتوجه به وجود این معضلات، مقرر شد برای سال ۱۴۰۱، ردیف‌هایی از بودجه را برای بازسازی و تعمیرات بناهای قدیمی شهر به شهرداری اختصاص پیدا کند.
نورانی اضافه کرد: در حال حاضر ما در حد بضاعت به این بناها رسیدگی می‌کنیم، ولی به تنهایی بدون مالکان و شهروندان نمی‌توانیم کار زیادی انجام بدهیم، شهر متعلق به همه شهروندان ساروی است تقاضای ما این است مالکین هم پای کار بیایند تا ما به‌خوبی حراست کنیم.
پس از شنیدن اظهارنظر این مسئولان، با توجه به اینکه تمیچه بهرام‌اُتر مالکان زیادی دارد، تصمیم دارم باری دیگر به سراغ دکان‌داران قدیمی رفته و این موضوع را مطرح کنم تا برای امضای تفاهمنامه با اداره میراث فرهنگی و گردشگری وارد عمل شوند، امید آنکه به‌جای تخریب شاهد نوسازی این کاروانسرای قدیمی شمال کشور در مرکز استان مازندران باشیم.
انشالله این اثر حفظ بشه