کارآفرینی؛ آنچه می‌گویند، آنچه می‌بینیم

حرف آنلاین: ایمان حبیبی/ مشکل اساسی کارآفرینی کشور این است که با نگاه مدرک‌گرایی دانشگاهی و رزومه‌گرایی در دستگاه‌های دولتی، از افرادی برای شناسایی، حمایت و مدیریت کارآفرینان در کشور استفاده می‌شود، لذا در کشور پروسه صحیح شناسایی و حمایت واقعی از کارآفرینان تاکنون به‌درستی محقق نشده است.در شرایط فعلی یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی کشور مربوط به موضوع بیکاری، به‌ویژه بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است که موجبات نگرانی و دغدغه خانواده‌ها را فراهم کرده است.از سویی محدودیت‌های شدیدی که در جذب نیروی انسانی در دستگاه‌ها و نهادهای دولتی وجود دارد، برنامه‌ریزان کشور در سطح کلان را تاحدودی بر آن داشته است که راهکار مناسبی برای برون‌رفت از مشکل موصوف پیدا کنند.در همین راستا مقام معظم رهبری با شناخت کامل از اوضوع و احوال اقتصادی و اجتماعی کشور، بر حمایت از تولید داخلی، جلوگیری از واردات محصولات خارجی، توجه به داشته‌ها و امکانات بالقوه داخلی، حمایت‌های همه‌جانبه از تشکل‌های دانش‌بنیان و دانش‌محور، ایجاد تعاونی‌های اشتغال‌زا، بسط و گسترش فعالیت‌های تعاونی برای جوانان و اقشار آسیب‌پذیر و … تاکید فرموده‌اند.از این رو باتوجه به مطرح شدن موضوع عظیم اقتصاد مقاومتی با تعابیری همچون اقتصاد درون‌زا و اقتصاد بومی از سوی رهبر معظم انقلاب در راستای خودکفایی و اتکای به منابع، سرمایه، امکانات و نیروی کار درون کشور با نگاه بومی‌سازی و استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های داخلی به منظور بیمه ساختن اقتصاد کشور درمقابل هرگونه تحریم و یا تهدید، امروزه به دغدغه اصلی اقتصادگران، صاحبان سرمایه و صنایع و اساتید علوم اقتصادی دارای دغدغه بازسازی پایه‌های اقتصادی کشور تبدیل شده است.به‌گونه‌ای که امروز دیگر هر ذهن مبتدی نسبت به مسائل ساده اقتصادی نیز بدون دلخوش کردن به لغو تحریم و یا از این دست وعده‌های بچه‌گانه که بیشتر به مثابه آب نبات چوبی در مقابل کارخانه تولید شکلات می‌باشد، دستبابی به این هدف را به عنوان آرزویی دست یافتنی دنبال می‌کند.یکی از مصادیق گام نهادن در مسیر تحول اقتصادی درون‌زا و اقتصاد مقاومتی، پرداختن به کارآفرینی و اشتغال‌زایی هدفمند و نوآورانه با نگرش به سرمایه انسانی بومی و البته کسب دانش مورد نیاز با بهره بردن از مهارت‌های فنی‌وحرفه‌ای نوین است که مسلماً بدون توجه و حمایت مسئولان مربوط در این زمینه نمی‌توان نتایج قابل قبولی را برای آن متصور شد.کارآفرینی با رویکرد ایجاد مشاغل خرد خانگی یکی از اقداماتی است که مورد توجه مسئولان و دستگاه‌های دخیل در این امر تبدیل شده به گونه‌ای که به نوعی توانسته بارقه‌ای از امید را در دل دغدغه‌مندان احیای اقتصاد کشور و نه امیدواران به دوران پسا تحریم ایجاد کند.اما باید این نکته را مد نظر قرار داد که نیاز امروز جامعه به تداوم مهارت‌های موجود است و یا ایجاد ایده‌های نو و تولید پول و سرمایه از راه نوآوری افراد با تفکر تجاری‌سازی ایده‌ها و درصورت پرداختن به این سبک از تولید کار که بنابر نظر کارشناسان، معنای واقعی کارآفرینی نیز به آن تعلق می‌گیرد از چه چالش‌ها و آسیب‌هایی باید گذر کرد.

* تعریف نادرست از کارآفرینی در دستگاه‌ها

مسئول مرکز آموزش بازرگانی مازندران با اشاره به تعریف اشتباهی که از کارآفرینی در بسیاری از دستگاه‌ها و نهادها وجود دارد، اظهار کرد: به عنوان مثال سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای و ادارات تعاون و کار در حال حمایت و آموزش مهارت‌های موجود و بعضاً با سابقه چندین قرن مانند خیاطی و آرایشگری هستند، درحالی که کارآفرینی به معنای ایجاد یک کار نو و جدید است.ایمان قاضی‌پور گفت: کار آفرینی از ارائه یک خلاقیت و ایده‌پردازی نو شروع شده، یک فرد نوآور این ایده را می‌سازد و کارآفرین آن را تبدیل به پول نموده و درواقع آن را تجاری می‌کند، درحالی که معمولا نبوغ یک فرد کارآفرین خبر از هرسه ویژگی ایده‌پردازی، نوآوری و تجاری‌سازی در وی دارد.وی ایراد نگاه موجود به کارآفرینی را در اشتغال‌زایی و کاهش وابستگی افراد به دولت، خانواده و دیگران عنوان و خاطرنشان کرد: این امر نیز خوب است اما کارآفرینی یعنی ایده‌ای وجود دارد اما تجاری نشده و توسعه نمی‌یابد، این تفاوت کارآفرین با سایر مشاغل است، ولی در تعریف امروز هدف آفرینش کار نو نیست و تنها توسعه مهارت را هدف گرفته‌ایم.مسئول مرکز آموزش بازرگانی مازندران افزود: افراد کارآفرین مسیر بازار را پیش‌بینی، کالاهای جدید را تولید کرده و حتی کالاهایی قدیمی را برای مصرف جدید شکلی نو به آن می‌دهند، این قابلیت‌های فرد کارآفرین است که می‌تواند در توسعه اقتصاد کشور نقش بسیار موثری را داشته باشد.این کارشناس کارآفرینی و مدیریت کسب‌و‌کار با بیان ویژگی جا انداختن و مدیریت کالا در بازار برای یک کارآفرین، خاطرنشان کرد: این یعنی بتوانند تغییر مصرف کننده در جامعه هدف را پیش‌بینی کنند، لذا راحت‌تر می‌توانند در حوزه‌های تولید، عرضه و حتی در حوزه توسعه و پایدارسازی، کالاها را مدیریت کنند.

* درک نادرست از کارآفرینی نتیجه مدرک گرایی و رزومه‌گرایی

وی در بیان ویژگی دیگر یک کارآفرین، تصریح کرد: یک کارآفرین معمولاً فردی است که با وجود محدودیت‌های مختلف کار خود را پیش ببرد، کارآفرین‌ها معمولاً افرادی هستند که با نگاه استفاده از فرصت وارد می‌شوند و تشخیص فرصت را دارند و این ازجمله مهارت‌های ویژه این افراد است چون ریسک‌پذیری بالایی دارند.این کارآفرین، مشکل اساسی در ساختار دولت را استفاده از افراد بدون درک درست از مقوله کارآفرین با نگاه مدرک‌گرایی و ارائه رزومه برشمرد و تاکید کرد: مشکل اصلی در این است که افراد کارمند و حقوق‌بگیر دولت که درهر شرایط اقتصادی حقوق خود را دریافت نموده ودرک درستی از این شرایط ندارند، مسئول شناسایی، حمایت و مدیریت کارآفرین درگیر با مسائل و سختی‌های اقتصادی کشور می‌شوند.وی مسئولان دخیل در امر مواجهه با مسئله کارآفرینی و برخورد با کارآفرینان را از جنس این گروه ندانسته و تصریح کرد: از فردی که تا مدرک دکتری دارای هیچ تجربه کار عملی نبوده و تنها یک حقوق‌بگیر بوده و خودش تجربه یک ریسک تجربه جدید در بازار را نداشته است چگونه می‌توان توقع درک شرایط کارآفرین را داشته داشت.قاضی‌پور با ابراز تاسف از مسیری که کارآفرینی کشور در آن قرار گرفته است، ادامه داد: چون ملاک‌های تشخیص در عرصه کار آفرینی همین مدرک‌گرایی‌ها و رزومه دادن ها شده، لذا در کشور ما پروسه صحیح شناسایی و حمایت واقعی از کارآفرینان تاکنون به درستی محقق نشده است.مسئول مرکز آموزش بازرگانی مازندران تصریح کرد: تشخیص درست کارآفرین واقعی، بزرگ‌ترین معضل این حوزه است و این تشخیص واقعی در دست یک کارمند دولتی نیست چراکه که ابزار تشخیص درست قدرت ریسک‌پذیری یک فرد را دارا نمی‌باشد و درک درستی از تشخیص فرصت‌شناسی یک فرد را ندارد.

* جایگزینی رابطه با ضابطه، چالش جدی دستگاه‌ها

این مسئول جایگیزی رابطه به جای ضابطه در تشخیص‌ها و عملکردهای برخی دستگاه‌های دولتی بر مبنای قدرت ارتباط‌گیری را چالش مهم دیگر این عرصه برشمرد و گفت: فردی که داری قدرت ارتباط‌گیری بالاتری در دستگاه‌های دولتی باشد راحت‌تر می‌تواند کار خود را پیش ببرد درحالی که در بحث کارآفرینی اصلاً روش درستی نیست.قاضی‌پور اقتصاد مقاومتی را آیینه تمام قد یک کارآفرین دانست و اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی یعنی استفاده از منابع حدود به بهترین شکل ممکن و تمام این تعریف ویژگی یک فرد کارآفرین را بیان می‌کند چراکه کارآفرین نهایت بهره را با حداقل امکانات می برد، لذا اصل تعریف اقتصاد مقاومتی به ویژگی فرد کار آفرین بر می‌گردد.وی گفت: به شرط اینکه کارآفرین واقعی توسط افراد دارای صلاحیت شناسایی شود، می‌توان به تعریف کارآفرین یعنی تبدیل ایده کوچک به یک طرح تجاری دست یافت و این یعنی همان نجات اقتصاد از شرایط فشار تحریم و نیاز به بیرون.این کارشناس کارآفرینی و مدیریت کسب‌و‌کار با اشاره به الگوی فرماندهان و مسئولان دوران دفاع مقدس، به تعریف حضرت علی (ع) از دراختیار داشتن یک مسئولیت پرداخت و خاطرنشان کرد: تصاحب یک مسئولیت باید در راستای مدیریت، حفظ و توسعه بیت‌المال باشد نه صرفا اشغال یک جایگاه.قاضی‌پور با بی‌فایده خواندن جلسات فراوان در حوزه کارآفرینی با حضور افراد دانشگاهی و بدون سواد عملی، بر نیاز عملی به درک مدیریت و عمل جهادی مدنظر رهبر انقلاب تاکید کرد و گفت: اگر فرهنگ ما، فرهنگ مسئولیت، فرهنگ کار در خانواده و ارگان‌های دولتی ما تغییر نکند، ما نیز در هیچ حوزه‌ای تغییری نخواهیم داشت.