پيوند معماري و گردشگري، راهي براي حفظ ميراث بومي

حرف آنلاین: سارا ربيعي/ امروزه صنعت گردشگری یکی از پایه های اساسی چرخاندن چرخ های اقتصاد هر کشوری محسوب می شود.معماری نیز در طول تاریخ گردشگری جز اصلی این صنعت محسوب شده،حال چه در بخش زیربناها و زیرساخت ها و چه در بخش جاذبه های فرهنگی،در واقع این دو صنعت به نوعی در هم تنیده شده اند.با توجه به این رویکرد استان مازندران به دلیل وجود پتانسیل  و قابلیت های گردشگری می تواند با نگاه اصولی مسئولان به یکی از قطب های اکوتوریسم بین المللی تبدیل شود که این خود نیازمند زیرساختهای اصولی و تدوین قوانینی در بخش ساخت و ساز و معماری بناها چه به صورت بومی و چه طراحی های مدرن است. بر همین مبنا گفت و گویی داریم با مهندس مهری عضو هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی استان مازندران تا نقش معماری و بناها را برجذب توریسم در مازندران بررسی کنیم.

*با توجه به تنوع معماری ایرانی آیا می توان از آن به عنوان یکی از راهکارهای جذب گردشگر بهره گرفت؟

-قطعا باید گفت بله!کشور ما باتوجه به فرهنگ غنی آن دارای بافت های معماری بی نظیریست که شاید نمونه آن را در هیچ کجای دنیا نتوان یافت.اگر به سابقه معماری قبل از اسلام و همچنین دوران شکوفایی معماری اسلامی نگاهی بیندازیم قطعا نمونه های برجسته و شاهکارهای بیشماری را می توان یافت که از طریق آن می توان  سیل گردشگران را به این مناطق روانه کرد، البته چیزی که در این مورد قابل تامل و جای بحث است ضعف ما در برجسته کردن این بناهاست. اگر ما بتوانیم بناهای ارزشی را شناسایی و به ثبت جهانی برسانیم و اگر بیشتر در این زمینه کار شود حتی می توان برای حفظ این بناها از مجامع بین المللی نظير یونسکو کمک گرفت. در واقع با شناساندن معماری بی نظیرکشورمان که بسته به اقلیم ،آب و هوا و زیست بوم و فرهنگ دارای تنوع بی شماریست به کل دنیا می توان به جد شاهد رونق  و پویایی صنعت گردشگری در کل کشور بود.

 *به نظرشما چگونه می توان صنعت توریسم و معماری را در مازندران طوری درهم آمیخت که باعث ایجاد تحولی عظیم در بخش گردشگری شود؟

بایدگفت در طول سالیان اخیر که گردشگری به عنوان یک صنعت مطرح شد،معماری بناها همواره یکی از ارکان  مهم این صنعت محسوب می شده است.در واقع این دو صنعت باهم رابطه تنگاتنگی دارند برهم تاثیر می گذارند و از هم اثر می پذیرند.یکی از شاخه های توریسم از گذشته های دور بازدید از شاهکارهای معماری بوده است،در بسیاری از کشورهای دنیا ما شاهد این هستیم که بناها یکی از علل توریسم پذیری آن منطقه محسوب می شود.در ایران نیز بسته به شرایط جغرافیایی و تاریخی بناها در جذب مسافر بسیار تاثیرگذار است. باید اذعان داشت معماری هر منطقه در آثار و بناها و نحوه شهرسازی آن منطقه متبلور شده است،بافت های  سنتی همواره از ارزشمندترین بافتهای معماری هرمنطقه محسوب می شود.حال در استان مازندران از این نوع بافتهای معمارگونه بسیار یافت می شود که می توان با نگاه خاص و ویژه ای  از این بناها و بافت ها در شکل دادن به میراث سنتی معماری و ارائه صنعت گردشگری استفاده کرد.

*چگونه می توان با استفاده از معماری بومی و حفظ اصالت آن  به جذب توریست پرداخت؟

قبل از پاسخ به این سوال باید گفت معماری بومی با معماری تاریخی بسیار متفاوت است.معماری بومی دارای ریشه های سنتی و فلکلور است. به این صورت که مردم  منطقه ای  بسته به نوع آب و هوا ،اقلیم و فرهنگ خود گونه و سبکی را برای ساخت و سازهای خود در نظر می گرفتند اما بناهای تاریخی دارای یک اصالت تاریخی اند و با حوادث و رویدادهای مهم پیوندخورده اند.معماری بومی فارق از مقوله تاریخی است.اگربخواهیم با مثال این امر را ملموس تر سازیم معماری ماسوله را می توان یک معماری بومی دانست در صورتی که تخت جمشید دارای ارزش گذاری تاریخیست و هرکدام به نوبه خود در جذب گردشگر تاثیر بسزایی دارند اما امروزه ارزشگذاری میراث معماری سنتی و بومی برای مقاصدگردشگری  یکی از راههای موثریست که  می توان این میراث را از گزند آسیب و از بین رفتنها حفظ کرد.مناطق شهری و روستایی مازندران پتانسیل جذب گردشگر را داراست اما متاسفانه با رشد ساخت و سازهای بی رویه در دهه های اخیر ما چیزی به نام بناهای بومی که جز هویت هر منطقه ای محسوب میشود را در مازندران کمتر می بینیم. باید مسئولان بیشتر به حفظ بناهای بومی توجه نشان دهند و ازآن به عنوان یکی از مهمترین ارکان  جذب گردشگر البته با توجه به  نیازهای روزاستفاده کنند.

*از کدام پتانسیل معماري استان مازندران می توان بیشترین بهره را در جذب گردشگرگرفت؟

ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که در بدو امر گردشگران به وسیله جاذبه های  گردشگری به یک منطقه جذب می شوند اما پس از آن این زیربناها و امکانات رفاهی گردشگری اند که باید متناسب با نیازهای مسافرین باشند تا باعث جذب و اقامت بیشتر گردشگران در منطقه توریستی باشند.آثار و ابنیه تاریخی  و بومی می تواند یکی از جاذبه های مهم گردشگری در مازندران باشد اما متاسفانه  توریست پذیری این استان بیشتر به خاطر آب و هوا و وجود دریا و جنگل است،بی توجهی به امر گردشگری بناها این استان را از گردشگری بناها و ابنیه تاریخی محروم کرده است.البته در بخش زیرساخت ها که همان ایجاد هتل ها ،رستوران ها و امکانات رفاهی برای مسافران است کارهای خوبی صورت گرفته ولی در هر حال  توریسم و گردشگری بنا در این استان در هاله ای از بی توجهی و گمنامی فرورفته است.

*چه راه حل هایی برای حفظ محیط زیست وجود دارد که هم فضاهای رفاهی برای گردشگران مهیا شود هم  محیط زیست از بین نرود؟

یکی از مشکلات استان مازندران  در حوزه پیوند معماری و گردشگری ،بحث محدود بودن زمین در این استان است،بیشتر زمین ها اراضی جنگلی و کشاورزی هستند و یکی از اصول معماری که متاسفانه این روزها نادیده گرفته می شود این است که ساخت و سازها نباید باعث نابودی اراضی جنگلی و کشاورزی شود.

اگر بخواهیم هم منابع طبیعی حفظ شود و هم امکانات رفاهی برای گردشگران مهیا شود تنها راه حل آن پیش رفتن به سمت بلندمرتبه سازی های تفکیک شده است. در سالهای اخیرویلایازی های بی رویه و گاها بدون مجوز، باعث رشد حریم شهرها و روستاهای مازندران شده است که این خود علاوه بر از بین رفتن منابع طبیعی  باعث درهم ریختگی  و نابودی سیمای شهرها و روستاهای ما می شود.

باید الگوهای جدیدی را برای ساخت وساز در مازندران ایجاد کنیم تا علاوه بر رونق اقتصادی و جذب توریسم بیشتر منابع و سرمایه های تجدیدناپذیرطبیعی نیز حفظ شود.