پروژه‌های بی‌فرهنگ!

«نظام‌نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم وکلان کشور»‌ فروردین سال 92 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و مقام معظم رهبری آذرماه سال 1386 در‌ دیدار ‌اعضای شورای‌ عالی ‌انقلاب ‌فرهنگی ضرورت تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های‌گوناگون کشور را مورد تأکید قرار دادند و فرمودند «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می‌شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتما یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد» و همچنین در نخستین بند سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه مصوب دی ماه سال 86ابلاغی از سوی رهبری و نیز در ماده(2) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه، تهیه پیوست‌فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تاکید و تصویب قرار گرفته است.اما با وجود تمامی این الزامات قانونی برای اجرای پیوست‌های فرهنگی پروژه‌ها، طرح‌ها و لوایح مختلف به‌ویژه پروژه‌های صنعتی و اقتصادی به واسطه جریان مالی گسترده پیرامون آن‌ها، نمایندگان مجلس از عدم عملیاتی شدن این پیوست‌ها و برخورد صوری و فرمالیته دستگاه‌ها با این مهم خبر می‌دهند و البته بخش مهمی از آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی را پیامد طرح‌های کلان بدون پیوست فرهنگی می‌دانند.این درحالی است که نبود دستگاه‌های نظارتی برای نظارت به نحوه اجرای پیوست‌ها و دخل و خرج بودجه‌هایی که به آن‌ها اختصاص می‌گیرد و عدم درک ضرورت این مهم برای مدیران، خلاء اعتقادی و باوری در میان آن‌ها و… از جمله مسائلی است که در بسط این ضعف فرهنگی به آن تاکید دارند.

*لزوم پیوست فرهنگی در طرح های عمرانی مازندران

مازندران با دارا بودن موهبات الهی از قبیل کوه ، جنگل و دریا و همچنین به دلیل اینکه  توفیق طریق الرضا بودن را دارد سالانه پذیرای مسافران زیادی از اقصی نقاط کشور است ، بنابراین ضروری است تا امکانات و زیرساخت های مناسب برای آنها فراهم شود. به لحاظ شرايط يكسان اقليمي و تشابهات سرزميني معمولاً راهكار هاي توسعه در شهر هاي مختلف استان نيز مي تواند از فرمول هاي مشابهي تبعيت نمايد به همين جهت  نهاد  مديريت شهري در شهر هاي مختلف استان باید در حوزه فرهنگي از طريق  تشريك مساعي به رهيافت مشتركي براي معماري فرهنگي برسند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی مازندران در گفت و گو با حرف گفت: پیوست فرهنگی در اجرای طرح های عمرانی مورد توجه قرار گیرد حجت الاسلام ناصر شکریان افزود: این درحالیست که برای پروژه های عمرانی بویژه طرح های بزرگ باید پیوست فرهنگی تعریف شود.وی اظهار داشت: هر وزارتخانه ای در کنار اجرای پروژه های عمرانی باید به پیوست فرهنگی توجه کند، مثلا آیا در پروژه آزاد راه تهران شمال مقوله پیوست فرهنگی مورد توجه قرار رفته است.

* تاثیرگذاری فعالیت های فرهنگی

مدیرکل طرح های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  نیز گفت: رعایت نکردن پیوست های فرهنگی در اجرای پروژه های عمرانی و شهرنشینی به رواج ناهنجاری های اجتماعی دامن می زند.مسعود معمار اظهار داشت: نگاه صرفا اقتصادی در اجرای طرح ها بویژه در نقاط شهری صدمات جبران ناپذیری را به زیرساخت های فرهنگی و تاریخی بویژه در شهر تهران زده است.وی ادامه داد: بروز بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی در کشور ناشی از نادیده گرفتن اهمیت مسائل فرهنگی در اجرای پروژه هاست و باید قبل از اجرای این طرح ها پیوست های فرهنگی با اهمیت بیشتری دیده شوند.مدیر کل طرح های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: بدون شک تاثیرگزاری فعالیت های فرهنگی از زبان هنر بسیار بیشتر است، امروزه شاهد هستیم کشورهای غربی برای انتقال فرهنگ خود میلیارد ها دلار برای ساختن فیلم های سینمایی هزینه می کنند ولی شاهد هستیم در ایران اسلامی با این پیشینه تاریخی و فرهنگی توجه چندانی به این مسائل نمی شود.معمار یادآور شد: سرمایه گذاری برای آشنایی هرچه بیشتر نسل جدید با مفاخر فرهنگی کشور و کسب مهارت در رشته  های هنری می تواند در مقابله با فرهنگ منحط غربی تاثیر بسزایی داشته باشد.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با اشاره به ضرورت اجرایی شدن “پیوست‌‌ فرهنگی” طرح‌ها و لوایح مختلف به‌ویژه لوایح اقتصادی و صنعتی، گفت: اگرچه الزام دستگاه‌ها به آوردن پیوست فرهنگی برای پروژه‌ها مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است اما مجلس با آوردن آن در برنامه پنجم توسعه به دنبال تاکید بیشتر بر آن بود، هرچند نتوانست در هنگام تصویب برنامه ششم آن را تکرار کند.

نصرالله پژمان‌فر توضیح داد: پیوست‌های فرهنگی در برنامه پنجم توسعه تصویب و به دستگاه‌ها تکلیف شد و با توجه به تمدید یک ساله این برنامه توسعه، پروژه‌ها، لوایح و طرح‌های مختلف ملکلف به ارائه پیوست فرهنگی تا پایان 95 هستند؛ اما با وجود گذشت نزدیک به 6سال از تصویب این قانون پیوست‌های فرهنگی عملا کارکرد اجرایی پیدا نکردند.

*لزوم دائمی شدن قانون الزام پروژه‌ها به داشتن پیوست فرهنگی

وی تاکید کرد: مجلس به دنبال تصویب “الزام پروژه‌ها به داشتن پیوست فرهنگی” در قالب قانون دائمی است، هرچند تا انگیزه و ضرورت اهمیت به این موضوع در  دستگاه‌ها ایجاد نشود تصویب آن در قالب قانون از سوی مجلس هم بی‌فایده خواهد بود. پژمان‌فر با بیان اینکه در این سال‌ها بی‌اعتنایی به پیوست‌های فرهنگی تنها در قالب گزارش‌هایی به دستگاه‌های نظارتی همچون دیوان محاسبات دنبال شده است لذا افراد و دستگاه ها ضرورتی برای ورود جدی به پیوست‌های فرهنگی احساس نمی‌کنند.رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه اراده‌ای برای انجام کارها و وظایف قانونی در حوزه فرهنگ وجود ندارد، ادامه داد: متاسفانه در ایران اقتصاد در محور اصلی  قرار گرفته و همه مسائل از جمله فرهنگ باید در حول آن باشند.

*برخی از دستگاه‌ها پیوست‌های فرهنگی را به شوخی گرفته‌اند

وی با ابراز تاسف از اینکه برخی از دستگاه‌ها پیوست فرهنگی را به شوخی و تمسخر گرفته‌اند به بیان مثالی در این خصوص پرداخت و افزود: وزارت ارتباطات قراردادی با “شرکت رایتل” امضا و مجوز فعالیت به این شرکت داده که مسئول مربوطه زیر صفحه سفیدی را -که به نام پیوست فرهنگی بوده- امضاء کرده است، درواقع اساسا بندی به عنوان پیوست فرهنگی وجود نداشته است.رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه به نمایندگانی که ابتدای مجلس دهم از آمدن به کمیسیون فرهنگی امتناع می‌کردند حق می‌دهد چراکه طبق تفسیر آن‌ها تصمیمات در حوزه فرهنگ اجرایی نمی‌شوند، گفت: بی‌توجهی به فرهنگ رشد آسیب‌های اجتماعی متعدد را به دنبال داشته است.عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز به عدم اجرای صحیح پیوست‌های فرهنگی پروژه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: الزامات فرهنگی صرفا با دستور قابل اجرا نمی‌شوند؛ درواقع دستگاه‌های اجرایی به شکل فرمالیته، برای رفع تکلیف و فرار از الزام قانونی، با آوردن دوخط پیوست فرهنگی در طرح‌های خود، تشریفات ظاهری را برای اخذ مجوز انجام می‌دهند و البته پیوست‌های مطالعه شده و جدی فرهنگی نیز به دلیل آنکه اراده‌ای برای اجرای آن نیست به بایگانی می‌روند.وکیلی دلیل این همه بی‌مهری به پیوست‌های فرهنگی را نبود دستگاه نظارتی و مطالبه‌گر دانست و با بیان اینکه مرجع نهایی حوزه فرهنگ هنوز مشخص نیست گفت: خلاء بررسی تخصصی پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی در مجلس وجود دارد چراکه اگر قرار است پیوست‌های فرهنگی طرح‌ها به طورجدی مورد بررسی قرار گیرد باید ابتدا توسط کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی بررسی و سپس به کمیسیون تخصصی و صحن ارسال شوند.وی ادامه داد: حتی اگر طرح‌ها از رهگذار کمیسیون‌های فرهنگی هم بگذرد، مادامی‌که اراده عمل در دستگاه‌های اجرایی ایجاد نشود ره به جایی نخواهیم برد؛ هرچند تحقق اراده عمل به اعتقاد و باور معطوف است و باید این اعتقاد در نظام فکری ایجاد شود تا اراده عمل دیده شود. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه بودجه پیوست‌ فرهنگی پروژه‌ها صرف امور دیگری می‌شود چراکه حوزه فرهنگ به دلیل تکثر مرجع به حوزه بی‌صاحبی مبدل شده است، تاکید کرد: برای اجرای پیوست‌های فرهنگی به پیوست‌باوری در نظام فکری کشور نیاز داریم چراکه تا این پیوست مهم وجود نداشته باشد پیوست‌های فرهنگی بر روی کاغذ باقی می‌مانند.