همه آنچه باید درباره پارچه‌نوشته و 8 گِل‌مهر ساسانی در ساری بدانید

مراسم رونمایی پارچه‌نوشته 1400 ساله و 8 گِل‌مهر دوره پهلوی ساسانی مربوط به سال ۳۸ پسایزگردی در غار هستیجان و تقدیر از محمد علی ابراهیمی اهداکننده سند به موزه میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران در خانه موزه کلبادی ساری برگزار شد.

به گزارش حرف مازندران، نگهداری از میراث فرهنگی نیاکانمان برای آیندگان نشان از آن دارد که فرهنگ و فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در گذشته چگونه انجام می‌شد. علاوه بر آن حفاظت از میراث فرهنگی به منظور تعادل در حیات انسان‌ها و دستیابی به توسعه پایدار روند تکامل تمدن بشری را در پی دارد. به همین دلیل حفاظت از میراث فرهنگی نیازمند بسیج عمومی، جهانی، دولتی و مردمی است. آثار مادی و معنوی که از پیشینیانمان به جای مانده حاصل تلاش‌های مستمر، فنون، مهارت‌ها، ابتکارات، خلاقیت‌ها و برخوردهای اجتماعی فرهنگی آنان است. گرچه گذشتگان در ابداع اینگونه آثار از شرایط طبیعی حاکم در محل سکونت‌شان تأثیر می‌پذیرفتند. باید امروزه با دقت فراوان بر روی آثاری که از گذشتگان به جای مانده، امانتدار باشیم و بر روی آن‌ها تأمل کنیم و آنها را بشناسیم و ضمن حفاظت، مرمت و نگهداری آن‌ها، با ارائه طرح‌های جدید تفاوت‌های میان آثار گذشته و کنونی را بهتر درک کنیم.

در همین راستا احمد باوند سوادکوهی پژوهشگر فرهنگ و تاریخ مازندران با تلاش فراوان توانستند برخی اسناد پارچه‌نوشته و نیز گل‌مهرهایی که مربوط به غار هستیجان  بوده با کمک پژوهشگران مختلف بازخوانی و نیز آن آثار را به منظور حفاظت بیشتر در اختیار موزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران قرار دهد که این اقدام طی رونمایی از این اسناد و بازخوانی و نیز تجلیل از دارنده و اهداکننده این اسناد با حضور مسئولان و پژوهشگران تاریخ و فرهنگ و هنر در خانه کلبادی ساری انجام شد.

حسین ایزدی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران در این مراسم با اشاره به اینکه حفاظت از میراث فرهنگی موجب می‌شود تا این آثار به نسل آینده و فرزندانمان انتقال پیدا کند، گفت: گرچه قصور در حفاظت از اموال مربوط به آثار باستانی ممکن است موجب تخریب آثار باستانی شود.

ایزدی افزود: دست یافته‌هایی که از گذشته اگر در اختیار دارید را میراث فرهنگی با نام خود فرد ثبت و در موزه استان ویا موزه ملی نگهداری می‌کند در واقع آثار باستانی که در اختیار افراد قرار دارد اگر در موزه نگهداری شود از هر گونه سرقت و فرسوده شدن محافظت می‌شود.

وی ضمن تقدیر از اهداکننده سند و گل‌مهرهای غار هستیجان محمد علی ابراهیمی که سنت هبه و پاسداشت از میراث فرهنگی را اجرا کردند تصریح کرد: برخی از آثار باستانی ممکن است در منزل برخی افراد جای داشته باشد ویا به نوعی خریداری شده و در اختیار فردی خاص قرار گیرد که باید برای حفاظت به موزه سپرده شود تا عموم از اطلاعات آن استفاده کنند و در واقع این رفتار و عمل باید به شکل فرهنگ درآید.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران ضمن تقدیر از محمد علی ابراهیمی اهداکننده سند و 8 گل‌مهر به موزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، یادآور شد: همانطور که خیران در تمامی بخش‌ها اقدام موثری انجام می‌دهند باید در این بخش نیز ورود کنند چراکه اموالی که از گذشتگانمان برایمان باقی ماند جز افتخارمان است و این اموال نشان دهنده فرهنگمان و باید این فرهنگ‌هایی که در آثار باستانی جای گرفته به نسل‌های آینده انتقال یابد.

 پارچه نوشته های دوره ساسانی چگونه به ساری رسید؟

در این مراسم همچنین احمد باوند سوادکوهی پژوهشگر فرهنگ و تاریخ مازندران که برای جمع‌آوری این اسناد و خوانش آن تلاش فراوانی را انجام دادند، درباره فعالیت‌هایش در این زمینه می‌گوید: در ۱۸ مرداد ۱۳۹۸هنگامی که آقای درویش همراه با آقای شیخلی برای  تهیه مستند از غار اسپهبد خورشید آمدند، در همان حین از وی تقاضا کردم اگر اسنادی دارند در اختیارمان قرار دهد که موافقت نمی‌کرد اما پس از تلاش زیاد پذیرفتند که عکس از پارچه‌ای را برایم بفرستند که این کار را در۲۰ مرداد ۱۳۹۸ انجام داد و پس از نامه‌نگاری ادارای همراه با آقای عابدینی برای راستی آزمایی در ۲۴ مرداد ۱۳۹۸ خدمت آقای شبخلی رسیدیم که پس از حضور، اسناد دیگری همچون 8 گِل‌مهر را نیز مشاهده کردیم.

باوند افزود: علاوه بر آن دست نوشته خوانده نشده‌ای از غار هستیجان نیز در منزل جناب شیخلی بود که این اسناد نیز توسط نیما آصفی دانش آموخته فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران خوانش شد.

وی ادامه داد: پارچه‌نوشته و 8 گِل‌مهر مربوط به غار هستیجان نیز در منزل آقای محمد علی ابراهیمی بود که پس از تلاش فراوان در تنکابن در ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ سند را دریافت کردیم که این سند در سال ۱۳۴۸ از غار هستیجان که غار دست نخورده‌ای بود استخراج شد و با همت و تلاش فراوان این اسناد را نگهداری کردند و حال این سند در اختیار موزه مازندران قرار می‌گیرد.

پژوهشگر فرهنگ و تاریخ مازندران با اشاره به اینکه این سند مربوط به سال ۳۸ پسایزگردی است یادآور شد: این غار از سال ۱۳۴۸ تاکنون مورد دستبرد قرار گرفته است و 3۱۴ سند از این غار خارج شده و در دانشگاه بریکلی معرف به اسناد برکلی قرار دارد و حال با تلاش آقای آصفی و تحقیقات انجام شده این اسناد به اسناد هستیجان تغییر نام پیدا می‌کنند و البته شاید اسناد دیگری نیز در دست مردم باشد که امیدواریم آن را در اختیار میراث قرار دهند.

این پژوهشگر تصریح کرد: با توجه به آنکه این اسناد در طی ۵۰ سال گذشته از غار خارج شده و شرایط مناسب موزه را نداشت، حال می‌توانیم شرایط مناسب را فراهم کنیم تا در شرایط مناسب مورد بازدید عموم قرار گیرد.

وی درباره بازخوانی متن فارسی سند غار هستیجان، گفت: این سند سال ۱۳۴۸ از غار هستجان خارج شد و مربوط به سال ۳۸ پسایزدگردی و موضوع سند نیز اقتصادی است که در آن نوشته شده است (بابک آسیابان. این ماه بهمن سال ۳۸ برای مزد سه جریب گرمک جیره خواهر فرخزاد، ۲ خویز گندم خواست و برای محاکمه کردن از آن زادان فرخ)

باوند یادآور شد: متن سند پارچه‌نوشته به همراه ۸ گل‌مهر از طرف آقای محمد علی ابراهیمی به موزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری  اهدا شد.

دکتر علی اکبر عنایتی استاد تاریخ با اشاره به اینکه رونمایی و خوانش سند پارچه‌نوشته و گل‌مهرهای مربوط به غار هستیجان حاصل تلاش دکتر احمد باوند و سایر همکاران است که بلاخره به نتیجه رسید، گفت: این پارچه‌نوشته و گل‌مهرها بسیار مهم و قابل تامل هستند که به موزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران اهدا شد.

عنایتی افزود:  اسناد فرهنگی همیشه دارای اهمیت هستند به همین دلیل برای تمامی مورخان آنچه که اهمیت دارد بازآفرینی تاریخ است و واقعیت تاریخ بدست نمی‌آید مگر آنکه اسناد و منابع معتبر باشد و اسناد معتبرترین منبع هستند.

وی تصریح کرد: امیدواریم مسئولان این تلاش‌های پژوهشگران را با ارزش بدانند و این تلاش‌ها برای دیگران نیز الگو باشد.

دکتر نیما آصفی دانش آموخته فرهنگ و  زبان‌های باستانی ایران و عضو کارگروه پروژه تیسفون و پژوهشگر ارشد در دانشگاه لایدن هلند با اشاره به اینکه این اسناد مربوط به سده اول هجری هستند گفت: اقدامی که اقای محمد علی ابراهیمی اهداکننده این پارچه‌نوشته و گل‌مهرها انجام داد بسیار ستودنی و الگویی برای آیندگان است و باشد که از این ابراهیمی‌ها و باوندها تکثیر شوند.

دکتر رمضانی استاد دانشگاه و دبیر انجمن ایرانی تاریخ مازندران نیز در مراسم درخواست تاسیس موزه و معرفی انجمن ایرانی تاریخ شعبه مازندران را داشت که امیدواریم محقق شد.