عقل مجسم،حسن است

در مجامع روایی ما مثل کتاب اصول کافی و بحارالانوار یکی از مهمترین ابواب ، باب عقل و جهل است که اشاراتی فروانی به این مسئله شده است از باب نمونه چند روایت پیرامون عقل را خدمت شما ارائه میدهم.در جلد اول اصول کافی روایتی است از امام باقر علیه السلام که میفرماید:وقتی خداوند عقل را آفرید با او سخن گفت. به او فرمود:پیش بیا،پیش آمد. سپس فرمود:پس برو،پس رفت آن گاه فرمود:عِزَّتِي وَ جَلاَلِي مَا  خَلَقْتُخَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْكَ وَ  لاَأَكْمَلْتُكَ إِلاَّ فِيمَنْ أُحِبُّ أَمَا إِنِّي  إِيَّاكَآمُرُ وَ إِيَّاكَ أَنْهَى وَ إِيَّاكَ أُعَاقِبُ  وَإِيَّاكَ  أُثِيبُ‏.

به عزت و جلالم سوگند آفریده ای را محبوب تر از تو نزد خودم نیافریدم و تو را کامل نمیسازم مگر در کسی که دوستش میدارم،آگاه باش که تنها تو را امر میکنم و تنها تو را باز میدارم و تنها تو را کیفر میکنم و تنها تو را پاداش میدهم.

در روایتی دیگر امام رضا علیه السلام فرمود:

صَدِيقُ كُلِّ اِمْرِئٍ عَقْلُهُ وَ عَدُوُّهُ  جَهْلُهُ…دوست هر کسی عقل اوست و دشمنش جهل اوست.

در روایتی دیگر امام صادق علیه السلام فرمود:

  مَنْ كَانَ عَاقِلاً كَانَ لَهُ دِينٌ وَ مَنْ كَانَ لَهُ دِينٌ دَخَلَ اَلْجَنَّةَ…هر کس عاقل باشد دیندار است، و هرکس که دیندار باشد به بهشت درآید.

سلیمان دیلمی میگوید: در نزد امام صادق علیه السلام از عبادت و دیانت شخصی سخن گفتم حضرت فرمود:عقلش چگونه است؟ گفتم:نمیدانم فرمود:پاداش به اندازه عقل است.

بعد حضرت فرمود:مردی از بنی اسرائیل در یکی از جزائر سبز و خرم و پر درخت و خوش آب و هوای دریا به پرستش خدا مشغول بود یکی از فرشتگان بر او گذشت گفت:پروردگارا،ثواب این بنده ات را به من بنما.خداوند ثوابش را به او نشان داد.فرشته آن را اندک شمرد،خداوند به او وحی کرد که با او همراه شو تا علت آن را بدانی. فرشته به صورت انسانی درآمد،عابد به او گفت:تو کیستی؟گفت:من مرد عابدی هستم،خبر مقام و عبادت تو در این جا به من رسید، آمدم تا در کنار تو به عبادت خدا پردازم.آن روز را با او بود. چون صبح شد، به او گفت:جایگاه تو بسیار خرم و باصفاست و جز برای عبادت شایسته نیست!عابد گفت:این مکان ما یک عیب دارد. گفت:چه عیبی؟ گفت:خدای ماچهارپایی ندارد، اگر الاغی میداشت آن را در اینجا میچراندیم،زیرا این چمن ها هدر میرود! فرشته گفت:خدای تو را چه به داشتن الاغ. گفت:اگر الاغی می داشت چنین چمنی هدر نمی رفت!خدا به فرشته وحی کرد:دیدی چه کم عقل است،من او را به اندازه عقلش پاداش میدهم…

خلاصه عقل با این تعاریف کیست؟

به سوال حقیر دقت کنید من نگفتم عقل چیست؟گفتم کیست؟ پاسخ این سوال یک روایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هست که فرمود:لو کان العقل رجلاً لکان الحسن…اگر قرار بود عقل به شکل مردی مجسم شود میشد امام حسن مجتبی علیه السلام….

با این روایت میتوان این آیه-أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ -این طور ترجمه کرد بیشتر مردم حسن بن علی (علیه السلام)را نمی شناسند…

حجت الاسلام حسن حسین زاده