سرنوشت کفال‌ها در ابهام

کارشناسان شیلات کاهش صید گونه کفال را ناشی از کمبود ذخایر این‌گونه ماهی در خزر نمی‌دانند، بلکه تغییرات آب و هوایی و کاهش دمای سطح آب را عامل فرار ماهی به عمق دریا اعلام می‌کنند و معتقدند که به  همین دلیل این‌گونه ماهی پرطرفدار خارج از محدوده تور و در سبد صیادان قرارگرفته است.از سوی دیگر اظهارات صیادان باتجربه مازندران نیز نشان می‌دهد که کاهش صید کفال ناشی از کم شدن زادوولد این‌گونه ماهی به دلیل آلودگی بیش‌ازحد دریا و بیماری است. این صیادان می‌گویند که وضعیت بیماری کفال از طریق روی آب ماندن این‌گونه و همچنین وضعیت ظاهری آن به‌راحتی قابل‌تشخیص است.مدیرکل دامپزشکی وقت استان مازندران در سال ۹۲ حتی یک مرحله به دلیل مشاهده آلودگی در ماهی کفال دریای خزر به مصرف‌کنندگان هشدار داده و توصیه کرده بود که شهروندان ” تا اطلاع ثانوی ” از خوردن این ماهی استخوانی خودداری کنند.

ماهی کفال را نمی‌توان مانند ماهی سفید و یا ماهیان خاویاری گونه مختص دریای خزر دانست. برخی از کارشناسان شیلات معتقدند که کفال ماهیان از حدود ۵۰ سال پیش وارد خزر شدند و اکنون دو گونه ” سالینس ” و ” اوراتوس ” (auratus Liza و Liza saliens ) در حوزه جنوبی دریای خزر زندگی می‌کنند.

طبق اعلام شیلات مازندران از ابتدای صید ( پانزدهم مهر ) تاکنون  ۷۲۰ تن انواع ماهی در مازندران توسط  چهار هزار ۲۰۰ماهیگیر در قالب ۵۴ شرکت تعاونی صیادی پره صید شد که  ۴۳ درصد صید مربوط به کپور ، ۴۲درصد کفال و ۱۵درصد سفید است.کفال یکی از مهم‌ترین ذخایر ماهیان استخوانی اقتصادی دریای خزر است به‌گونه‌ای که در سال‌های قبل گاه نیمی از میزان صید را به خود اختصاص می‌داد.ازآنجایی‌که این‌گونه ماهی کف خوار از بقایای موجودات جانوری و گیاهی بستر دریا تغذیه می‌کنند به‌طور یقین با آلاینده‌هایی مثل سموم نباتی، هیدروکربورهای نفتی، فلزات سنگین و پروتئین‌های سمی همراه است و ازاین‌جهت بیشتر در معرض آلودگی‌ها و عوامل بیماری از قرار می‌گیرند.

شرایط آب و هوایی متهم است؟

معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات مازندران در گفت‌وگو با ایرنا مهم‌ترین عامل کاهش صید را در سال‌جاری ناشی از تغییرات آب و هوایی اعلام کرد و گفت که هیچ‌گونه کاهش ذخایری ازاین‌گونه نداریم و دلیل اصلی کاهش صید پائین بودن دمای سطح آب ساحل و مهاجرت ماهی کفال به اعمال دریا است.

قاسم کریم زاده با بیان این‌که اگر دمای آب ساحل دریای خزر در پائیز بیش‌ازحد پائین بیاید ماهی کفال به سمت عمق دریا مهاجرت می‌کند، افزود: از آنجائی در صید به روش پره از تورهایی با ارتفاع هفت‌تا ۱۰ متر و به طول یک هزار و ۲۰۰ متر استفاده می‌کنند، ماهی کفال در زمان پائین بودن دمای هوا تا عمق ۱۵متری از تور رس صیادان خارج می‌شود و با توجه به این‌که عمق دریا در قسمت جنوبی و ایرانی تا ۲ کیلومتر هم می‌رسد، وضعیت برای صیادان سخت‌تر می‌شود.

وی یکی دیگر از دلایل کاهش صید را شرایط بارندگی و وجود موج‌های خزری عنوان کرد و توضیح داد: دریای خزر به‌عنوان دریای وحشی برای صیادی معروف است و درنتیجه تعداد دفعات تور کشی به دلیل روزهای بارانی به‌مراتب کم می‌شود.

معاون شیلات مازندران با بیان این‌که ترکیب صید ماهیان استخوانی نشان‌دهنده کاهش حدود ۵۰ درصدی گونه کفال نسبت به سال قبل و سال‌های گذشته است، بیان داشت: ماهی کفال گونه خودتکثیر دریای خزر است و برخلاف کپور و سفید، تکثیر مصنوعی برایش نداریم.

سیدباقر سلطانی از کارشناسان ارشد هواشناسی دریایی در تحلیل وضعیت آب و هوایی و اثرگذاری آن بر روند صید مایه کفال به خبرنگار ایرنا گفت: طبق آمار و اعداد دمای سطح آب خزر و دمای هوای ساحلی تغییر محسوسی مشاهده نمی‌شود که سبب مهاجرت این‌گونه ماهی به اعماق دریا شود.

وی با بیان اینکه طبق این داده‌ها، دمای هوای سواحل حداکثر تا ۲ دهم درجه اختلاف در ماه آبان امسال نسبت به سال قبل و نرمال ۳۰ ساله را نشان می‌دهد، افزود: این رقم اصلانمی تواند تأثیرگذار باشد.

این کارشناس ارشد هواشناسی دریایی به وجود تغییر بارندگی هم اشاره کرد و گفت: البته این موضوع می‌تواند به دلیل اهمیت روزهای آفتابی و انجام فعالیت صیادی به روش پره در کاهش و افزایش صید اثر مستقیم داشته باشد.

کفال بیمار در بازار

یکی از ماهیگیران شرکت تعاونی صیادی پره در منطقه فریدون‌کنار با بیان این‌که زادوولد ماهی کفال در اثر بیماری ناشی از آلودگی آب دریا کاهش‌یافته است، گفت: نشانه‌های کاهش صید ماهی کفال از چند سال قبل خودش را ابتدا با افزایش بی‌سابقه صید نشان داد.

ابوالفضل یزدانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: ماهی کفال تنها گونه بومی است که تکثیر آن در عمق دریا انجام می‌شود و همواره تا ۹۰ درصد مقدار صید سه‌ماهه اول فصل ماهیگیران است ، اما امسال بشدت کاهش‌یافته است.

وی به وجود ماهی کفال مولد بیمار روی سطح آب سواحل دریای خزر اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد آلودگی دریا روی آنان اثر جدی گذاشته است و حتی خودشان به سمت سواحل می‌آیند.

این فعال بازار ماهی‌فروشان مازندران افزود: شرکت‌های صیادی پره نیز از صید و ارسال این‌گونه ماهی خودداری می‌کنند ، اما صید در قالب دام که غیرقانونی است انجام می‌شود و ماهی کفال بیمار نیز در بازارهای غیررسمی و دست‌فروشی عرضه می‌شود.