رونمایی از لوح ثبتی سه مقام موسیقایی مازندران

همزمان با هفته میراث فرهنگی لوح ثبتی سه مقام موسیقایی امیری، هرایی و چارویداری به عنوان بخشی از موسیقی غنی مازندران با حضور سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران، معاون میراث فرهنگی اداره کل و تعدادی از علاقه‌مندان به هنر موسیقی بومی رونمایی شد.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران در این مراسم گفت: موسیقی مازندران سرشار از نغمات و گوشه‌ها و مقام‌های ارزشمندی است که از دل زندگی گذشتگان این دیار برآمده و هر کدام به نوعی بخشی از ماهیت و هویت مردم این منطقه را روایت می‌کنند. بر همین اساس تلاش برای ثبت این مقام‌های موسیقایی به عنوان گنجینه‌هایی از فرهنگ بومی منطقه یکی از اولویت‌های اصلی این دستگاه است.

مهدی ایزدی افزود: در اقصی‌نقاط این استان و بویژه روستاها هنرمندان کمترشناخته شده‌ای داریم که بخشی از حافظه تاریخ موسیقایی مازندران محسوب می‌شوند. تلاش بر این است تا با شناسایی این افراد و ثبت و ضبط آن‌چه که در حافظه دارند به ماندگار شدن داشته‌های موسیقایی این استان کمک کنیم.

وی اظهار کرد: موسیقی اقوام و نواحی مختلف کشور بخشی از گنجینه فرهنگی ایران عزیز است که با ثبت آن‌ها در واقع به تقویت فرهنگ ایران کمک می‌شود.

این مسئول خاطرنشان کرد: نسل امروز و آینده باید با این داشته‌ها که در واقع میراث گذشتگان‌شان است آشنا شوند و نخستین گام برای این آشناسازی هم ثبت کردن است.
مراتب ثبت ملی امیری‌خوانی مازندران، مقام هرایی در شرق مازندران و چارویداری به عنوان گونه‌ای موسیقی کار در مازندران سال ۱۳۹۹ از سوی وزیر وقت میراث فرهنگی به استاندار مازندران ابلاغ شده بود.

در این مراسم مهدی وظیفه‌شناس یکی از پژوهشگران موسیقی بومی مازندران سه مقام ثبت شده موسیقی این استان در فهرست میراث ملی را برای حاضران با ارائه برخی توضیحات درباره پیشینه و اجزای این مقام‌های موسیقایی اجرا کرد.

لزوم آشناسازی جامعه با موسیقی مازندران
این نوازنده و خواننده موسیقی مازندران در بخشی از توضیحات خود گفت: متاسفانه به دلیل کم‌توجهی به اجزای موسیقی مازندران طی دهه‌های اخیر ما در معرفی داشته‌های موسیقایی‌مان به هم‌وطنان، مخاطبان غیرایرانی و حتی خود مازندرانی‌ها ضعیف عمل کردیم.

وی افزود: واقعیت این است که آن اندازه که همسایه ما یعنی گیلان برای معرفی موسیقی‌اش تلاش کرد و موفق بود مازندران نتوانست عمل کند. گیلانی‌ها در فرآیندی خوب و با تلاشی که داشتند با دو مقام موسیقایی توانستند موسیقی خود را به ایران و کشورهای همسایه هم معرفی کنند. ولی مازندران متاسفانه ضعیف عمل کرد.

این پژوهشگر موسیقی مازندران خاطرنشان کرد: طی سه روز برپایی نمایشگاه ساری۲۰۲۲ که با مخاطبان ارتباط داشتم تقریبا حدود ۹۰ درصد مخاطبان دوتاری را که در دست من بود ، نمی‌شناختند و گمان می‌کردند دوتار خراسانی است. در حالی که این دوتار بومی مازندران است.

وظیفه‌شناس افزود: امروز به جز برخی پژوهشگران موسیقی استان، کمتر کسی را بین مخاطبان می‌توان یافت که درباره دوتار مازندرانی اطلاعاتی داشته باشد. حتی بسیاری از دوتارهای موجود در این استان دوتار خراسان است. حتی برخی اساتید ما هم بر این باورند که دوتار ما برگرفته از دوتار خراسان است. به همین دلیل دوتار مازندران همیشه مهجور ماند. با سند می‌گویم که ما بیش از هزار سال است ساز دو تار را در مازندران داریم.

وی با اشاره به دوتاری که در دست داشت و ساخته کارگاه خودش بود، خاطرنشان کرد: دوتاری که در دست من می‌بینید دوتار کاسه بزرگ است که سر و شکل متفاوتی نسبت به دوتارهای مرسوم دارد. کاسه ساز تلفیقی از تنه ماهی و شکل کدو است. در هر منطقه سازها را بنا بر باورهای سنتی خودشان می‌ساختند. در مازندران و گیلان و گلستان امروزی هم این موضوع صدق می‌کرد.

این پژوهشگر موسیقی بومی مازندران تصریح کرد: این دوتار مازندرانی حاصل سه سال فعالیت یک تیم پژوهشی است. پس از ماه‌ها پژوهش و مطالعه به فاکتورهای استانداردسازی دوتار مازندران اعم از عمق و شکل کاسه، دسته و ریزه‌کاری‌های فنی و صدادهی رسیدیم. هشت پرده دوتار مازندران هم بر جای خودش باقی است. به جز کردستان که دوتارش با نام تنبور همچنان در جای خود باقی است، مازندران و خراسان بزرگ هم صاحب ساز دوتار بودیم که با اندک تفاوت‌هایی در هر کدام از این مناطق به کار گرفته می‌شد.

در پایان این مراسم علاوه بر اجرای کارگاهی و پژ

وهشی چند قطعه از مقام‌های موسیقی مازندران، یکی از پیشکسوتان موسیقی منطقه هزارجریب نیز گوشه‌هایی متفاوت و کمتر شنیده شده از چند مقام موسیقی مازندران را اجرا کرد.