دامداری مازندران ، نیازمند نقشه راه

 

گروه اقتصادی-زهرا اشکیود: مازندران استان قطب کشاورزی و دامداری در کشور به شمارمی رود که در دو بخش دامداری صنعتی و سنتی فعال است.

در مازندران با توجه به طبیعت این استان دامداری و کشاورزی مورد توجه قرار دارد اما با وجود فراوانی ارزش غذایی این ماده ارزشمند، بار میکروبی این محصول سبب شده است تا علی‌رغم وجود 45 کارخانه لبنیاتی در استان، تولیدات دامی استان مهجور مانده و دام‌پروران رمقی به ادامه فعالیت نداشته باشند.

البته این تنها مشکل این بخش نیست و مشکلات دیگری که دامداران با آن دست ‌و پنجه نرم می‌کنند قیمت خرید تضمینی این محصول است که باعث می‌شود تا با چالش‌های اقتصادی در بخش خصوصی و دولتی برای رونق تولیدات این محصول مواجه شویم.

علاوه بر این موضوع، بار میکروبی بالای شیر سبب می‌شود تا واحدهای لبنی این استان شیر خام را 20 تا 30 درصد کمتر از نرخ مصوب شورای اقتصاد خریداری کنند.

این موارد را در کنار گسترش روزافزون بیماری‌هایی نظیر تب مالت بگذارید تا دست‌به‌دست هم دهند تا دامدار رمقی به ادامه فعالیت نیابد.

از طرفی تولیدکننده که با بازار بی‌ثبات قیمت فروش شیر، قیمت بالای علوفه و هزینه درمانی دام مواجه است و خریداری که به دلیل نگرانی‌ها از افزایش بیماری‌ها حاضر به خرید هر برندی از شیر نیست سبب می‌شود تا برای ادامه فعالیت دامداران نیازمند ترسیم نقشه راه اقتصادی برای ادامه حیات باشند.

یونس کاظمی دامدار و ساکن روستای پنبه چوله موزی باغ ساری درباره این شغل و مشکلاتش در گفت و گو با «حرف مازندران، می‌گوید: من حدود ۱۵ سال به شغل دامداری مشغول هستم برای چرای دام در زمستان تا ۱۵ اردیبهشت‌ماه در زمین‌های زراعی اقدام به چرای دام می‌کنیم و پس از آن در اردیبهشت ماه دام‌های گوسفند خود را به مراتع چهاردانگه کوچ می‌دهیم. گوسفندانمان در گذشته حدود ۷۰۰ رأس بود و حال تعدادشان را به ۳۰۰ رأس رساندیم چون دولت چندان حمایت نمی‌کند.

وی تصریح می‌کند: در گذشته شیر کیلویی هزار تومان و بذر شبدر کیلویی ۲۰۰ تومان بود اما حال شیر کیلویی دو هزار تومان و بذر شبدر کیلویی ۹ هزار تومان است که در این حالت نمی‌توان دامداری را ادامه داد.

این دامدار ادامه داد: در گذشته چهار برادر بودیم که به این شغل مشغول بودیم اما در حال حاضر به دلیل مشکلات در این حوزه تنها من این تعداد گوسفند را نگه داشتم و بقیه برادرانم شغل دیگری انجام می‌دهند.

وی یادآور می‌شود: منابع طبیعی در برخی موارد هنگامی که خشکسالی می‌شود برای آنکه مراتع از بین نرود اقدام به توزیع علوفه در میان دامداران می‌کند؛ هر چند به دامداران تأکید می‌شود که مراتع را خالی کنند و به جای آن علوفه به دامدار می‌دهد اما از آنجایی که در ماه برای هر گوسفند ۵ تا 10کیلوگرم علوفه توزیع می‌کند که این مقدار نیز برای گوسفندان کافی نیست.

کاظمی می‌گوید: حدود ۱۵ سال شیرهای مازاد خود را که معمولا حدود ۵ تن شیر بود به شرکتی لبنی شیر در سوادکوه می دادیم که این روند تا سال گذشته ادامه داشت اما امسال چون مراتع به دلیل خشکسالی فاقد علوفه بود شیرمان نیز چندان کافی برای ارسال به شرکت نبود و شبدر کافی نیز وجود نداشت.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران درباره علت کاهش علوفه، می گوید: فقر مراتع نیز موجب می‌شود تا دامداران در تأمین علوفه خود دچار مشکلاتی شوند و نیز در اراضی کشاورزی از آنجایی که کشت دوم رواج پیدا کرده و نیز در سایر کشت‌ها هم کشت دوم انجام می‌شود که این عوامل موجب شده تا بخشی از اراضی علوفه کاری خود را از دست بدهیم که در مجموع به دلیل کمبود زمین علوفه کاری  میزان تولید علوفه کاهش پیدا کرد.

این مسئول ادامه می دهد: اقداماتی که برای کمک به دامداران انجام شده شامل توزیع سبوس یارانه‌ای که این میزان را در برخی موارد از خارج از استان همانند البرز نیز خریداری و کنسانتره یارانه‌ای که این مورد نیز حدود دو هزار تن در ماه در میان دامداران توزیع می‌شود و ارائه تسهیلات بانکی که هر چند سودش مناسب نیست اما این تسهیلات از محل اعتبارات بهین یاب، مکانیزاسیون، صندوق توسعه ملی و از منابع داخلی بانک‌ها نیز در اختیار دامداران قرار می‌گیرد و همچنین خدمات آموزشی هم توسط کارشناسان مراکز برای دامداران برگزار می‌شود.

وی تصریح می کند: برای رشد دامداران تمامی دستگاه‌هایی که در ارتباط با دام هستند همانند دستگاه‌های خدمات رسانی همچون آب و برق و گاز و تأمین اجتماعی و بیش از تمامی موارد بانک‌ها باید حمایت کنند چراکه دامدارای زیرساخت اشتغال استان است و این موارد باید تقویت شوند تا بخش اشتغال رونق پیدا کند.

حسینعلی جعفری دامدار سنتی مازندرانی نیز درباره مشکلات خود با بیان اینکه خرید تضمینی شیر و محصولات لبنی توسط دولت می‌تواند باعث رونق صنعت دامداری شود، می گوید: در حال حاضر صنایع تولیدی قدرت لازم برای خرید محصولات دامی را ندارند و دامداران با خطر ورشکستگی مواجه هستند.

وی با بیان اینکه عرضه شیر به‌صورت فله‌ای به بازار می‌تواند سبب گسترش بیماری‌هایی نظیر سل شود، اظهار می کند: سازمان‌های نظیر دامپزشکی، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و حتی استانداری باید با توجه به حساسیت موضوع اهمیت مسئله را درک کرده و رصد لازم را انجام دهند.

جعفری با تأکید بر اینکه با افت سرانه مصرف شیر در سال جاری مواجه هستیم، خاطرنشان می کند: دامداران برای بقای خود ناچار هستند تا قیمت فروش شیر را کاهش دهند و با این‌ وجود متضرر شوند.

این دامدار با بیان اینکه برنامه‌ای برای صادرات شیر در ایران و استان به‌صورت مستمر پیگیری نمی‌شود، تصریح می کند: دامداران سنتی به دلیل آنکه بازار فروش خود را در بازارهای محلی دارند کمتر با آسیب روبرو هستند اما دامداران صنعتی به دلیل حجم بالای تولید و سایر مشکلات بیشتر با آسیب دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

دلاور حیدرپور مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران در این‌ باره می گوید: واحدهای لبنی این استان شیر خام را 20 تا 30 درصد کمتر از نرخ مصوب شورای اقتصاد خریداری می‌کنند.: اگرچه بخش زیادی از شیر استان در دامداری‌های سنتی و با احتمال بار میکروبی بالا تولید می‌شود، ولی نباید این مشکل زمینه‌ای برای اجحاف تولیدکنندگان باشد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران اظهار می کند: همچنین این واحدها وجه شیر خریداری را در فاصله زمانی 90 تا 100 روزه پرداخت می‌کنند و این مشکلات دامداران استانی را دوچندان کرد.

حیدرپور می افزاید: برای کاهش بار میکروبی شیر خام در ایستگاه‌های جمع‌آوری و دامداری‌های صنعتی، خرید دستگاه‌های سردکن با تسهیلات ارزان‌قیمت در دست اجراست تا دامداران بتوانند با افزایش زمان نگهداری تولید خود را به کارخانه‌ها برسانند.

علیرضا عطایی‌نژاد معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز در گفت و گو با «حرف مازندران»، درباره مشکلات و چالش‌های مربوط به امور دام در استان، اظهار می کند: در استان مازندران حدود ۷۰۰ هزار رأس دام سنگین وجود دارد که شامل ۸۲ هزار رأس گاو اصیل و ۳۷۰ هزار رأس گاو دو رگ است و ۲۵۰ هزار رأس آن گاو بومی است و علاوه بر آن حدود دو نیم میلیون رأس دام سبک که شامل گوسفند و بز می‌شود در مراتع استان حضور دارند.

عطائی‌نژاد می افزاید: اقداماتی که برای کاهش آسیب مراتع انجام شده آنکه دام‌های سبک اصلاح نژاد شدند تا هر گوسفند چند قلو زایش کند تا به مراتع فشار زیادی وارد نشود.برای آنکه دام‌ها کمتر وارد مراتع شوند نهاده‌های دامی همانند جو، ذرت، سویا و سبوس را در میان دامداران توزیع می‌شود که در ماه حدود دو هزار و ۷۰۰ تن سبوس دولتی با قیمت ۵۲۰ تومان از کارخانه و حدود حدود دو هزار تن کنسانتره با قیمت دولتی در میان دامداران توزیع می‌شود و همچنین جو و ذرت و سویا نیز در اختیار دامداران قرار می‌گیرد؛ هر چند سبوس از طریق تشکل‌های دولتی توزیع می‌شود اما جو، ذرت و سویا از طریق شرکت پشتیبانی امور دام توزیع می‌شود.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران، یادآور می شود: در استان مازندران علوفه سبز به شکل کشت دوم انجام می‌شود چراکه بسیاری از اراضی شالیزاری در بهار برنج کشت می‌شود و در کشت دوم خود اقدام یه کشت ذرت و سویا و جو می‌کنند.در استان مازندران به دلیل رطوبت زیاد برای نگهداری آن و چون نیاز به مکانی خشک و بدون رطوبت دارد بنابراین در استان مازندران علوفه یونجه چندان رایج نیست و دامداران نیز استقبال نمی‌کنند.

وی می گوید: در زمینه توزیع سبوس رایانه‌ای از آنجایی که در ستاد تنظیم بازار کشور مصوب کرد که ۵۰ درصد سبوس در اختیار تشکل‌های دامی قرار گیرد این موجب می‌شود که سبوس به میزان کافی در اختیار دامداران قرار نگیرد و تنها دو هزار و ۷۰۰ تن هر ماه دولت در اختیار تشکل‌های دامداری قرار می‌دهد. همچنین در استان مازندران حدود ۲۴ کارخانه فعال فرآورده لبنی وجود دارد و با ۷۴ سکوی جمع‌آوری شیر که آنان اقدام به جمع‌آوری شیر دامداران می‌کنند که برخی از شیرها توسط واسطه جمع‌آوری می‌شود.

وی می گوید: دامداران از نظر نقدینگی دچار مشکلاتی هستند چراکه نقدینگی مناسب با بهره اندک آنچنان در اختیار دامداران قرار نمی‌گیرد که در این زمینه بانک‌ها همکاری نمی‌کنند و معمولا نقدینگی با بهره‌ بالا در اختیار دامداران قرار می‌گیرد و همچنین نقدینگی آن نیز به اندازه کافی نیست.