حرف بزرگترین پروژه انتقال آب درون استانی را بررسی می‌کند: انتقال آب غرب به شرق مازندران، ضرورتی در حلقه بی‌پولی و تنش

ساری-گروه اجتماعی|یکی دیگر از پروژه ‌های بزرگ بر جای مانده در مازندران که طی دو دهه اخیر راکد باقی مانده است، پروژه انتقال آب از غرب به شرق مازندران است.

عملیات اجرایی این  پروژه ملی از سال ۱۳۷۴ از سد انحرافی رودخانه چالوس شروع و قرار بود پس از طی ۱۰۹ کیلومتر در مسیر به دشت هراز در شهرستان آمل برسد.گزارش های رسمی نشان می دهد که تاکنون حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برای عملیات اجرایی این طرح هزینه شده است.

یکی از اهداف مهم اجرای این طرح تامین آب بخش کشاورزی و شرب طی مسیر ۱۰۹ کیلومتری بوده است که قرار بود این کانال در طول مسیر خود بخشی از آب مازاد رودخانه های خیرود، کجور وگلندرود را به جای ریختن به دریا، برای بخش کشاورزی این مسیر مورد استفاده قرار دهد.

رودخانه چالوس یکی از رودخانه‌های مهم و پرآب استان مازندران است که از یک رژیم یخچالی ، جریانات آب دائم و قابل توجهی برخوردار است و  متوسط جریان سالانه آب این رودخانه در محل سد انحرافی چالوس ۴۸۶ میلیون مترمکعب است که حجم زیادی از این آب در نیمه نخست سال بدون استفاده به دریای خزر می ریزد.

با اجرای این طرح ۱۴ میلیون مترمکعب آب برای توسعه و رفع کمبود ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار از شالیزارهای دشت ساحلی، ۱۴ میلیون مترمکعب آب برای آبیاری ۲ هزار و ۸۳۰ هکتار از باغات و مرکبات دشت های ساحلی تامین شده و ضمن اینکه علاوه بر این قرار بود سیستم آبگیری ۲۵ هزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این منطقه را بهبود بخشد.

همزمان با اجرای این کانال با ظرفیت ۲۱ تا ۲۴ مترمکعب بر ثانیه ، تمامی ابنیه فنی از قبیل آبگیرها ، سیفونها ، کالورتها، سرریزهای جانبی ، هرز آبروها ، پلهای ماشین‌رو و عابر پیاده و ابنیه فنی حفاظتی و …  در طول مسیر اجرا شود.

آنچه که شنیده شده روند اجرای این طرح ملی از سه سال پیش تاکنون به علت کمبود اعتبار، تنش های اجتماعی و اختلافات دیدگاهی میان مسوولان مازندران دچار وقفه شده و پیمانکار دست از کار کشیده است.

چرا پروژه انتقال آب درون استانی مهم بود؟

در سال 74، هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران، درمراسم بهره برداری از سدعظیم شهیدرجایی ، ازوزارت نیروخواست تا طرح کاریز(کانال) سراسری انتقال آب مازندران را با سرعت هرچه تمام تر اجرا کند .
این کاریز ( کانال ) که به گفته وزیرنیرو طرح نهایی آن در آن زمان آماده و درحال اجرا بود از چالوس تا ترکمن صحرا به طول 300 کیلومترامتداد می یافت وساخت آن بیش از یک هزار و 500 میلیارد ریال در آن زمان پیش بینی شده بود.

رییس جمهوری گفته بود: باتکمیل این کانال سراسری ، 280 هزارهکتاربه سطح زمینهای قابل کشت منطقه افزوده می شود.با اجرای این طرح کار ساماندهی آبهای سطحی استان مازندران پایان و دوره جدید تحول این استان آغاز خواهد شد.

به گفته رییس جمهور وقت تمامی زمین های کشاورزی استان مازندران با تکمیل کانال سراسری انتقال آب و12 سد و بندانحرافی در دست اجرا در محدوده رامسر تا ترکمن صحرا به زیرکشت خواهد رفت.

وزیرنیرو در آن زمان نیز گفته بود اجرای کانال سراسری انتقال آب مازندران و طرحهای دردست اجرا، 85 درصد از آبهای سطحی منطقه مهار و دراختیار بخش کشاورزی وصنعت استان قرارمی گیرد.

ضرورت بازنگری در طرح انتقال آب غرب به شرق مازندران

استاندار مازندران در آخرین اظهارات نسبت به این پروژه گفته است، طرح انتقال آب از غرب به مناطق مرکزی و شرق مازندران با توجه به مدت زیادی که از آغاز عملیات اجرایی و راکد ماندن طرح گذشته به بازنگری نیاز دارد و لازم است که طی یک هفته تجدیدنظر در مورد جزئیات این طرح انجام شود.

یوسف نوری در دومین نشست شورای حفاظت از منابع آب مازندران طی سال جاری که در سالن جلسات شرکت آب منطقه‌ای مازندران برگزار شد، اظهار کرد: در مورد طرح انتقال آب غرب به شرق استان باید ابتدا مطالعات به طور کامل صورت پذیرد و در صورت عملیاتی بودن ادامه طرح، از محل مولدسازی اعتبارات مورد نیاز اجرای آن تامین شود.

وی با بیان این‌که این طرح از نظر فنی به بازنگری نیاز دارد، افزود: پیشنهاد می‌شود که کارشناسان و مسئولان اجرای این طرح از امروز تا یک هفته آینده اقدامات مربوط به بازنگری در اجزای طرح را انجام دهند و در هفته آتی نتیجه بررسی‌ها ارائه شود تا در مورد این طرح بخش آب استان تصمیم‌گیری شود.

استاندار مازندران خاطرنشان کرد: برای اجرای این قبیل طرح‌ها باید پیمانکارانی انتخاب شوند که توان مالی مناسب داشته باشند و بتوانند طرح‌ها را با اعتبارات خودشان پیش ببرند تا در صورت بروز تاخیر پرداخت اجرای طرح متوقف نشود.

نوری اظهار کرد: تامین اعتبار از محل قانون مولدسازی دارایی‌های مازاد دولت نیز برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام مازندران باید مورد توجه قرار داشته باشد. مازندران آنقدر امکانات دارد که بتواند بدون نیاز به تأمین اعتبار از منابع ملی همه طرح‌های نیمه‌تمامش را تکمیل کند.

نماینده عالی دولت در مازندران تصریح کرد: همه دستگاه‌ها در حوزه آب باید دخیل باشند و با هم‌افزایی به وظایف خودشان عمل کنند. ارتباط بین عناصر و عوامل در این قبیل مسائل مانند به هم پیوستگی تار و پود فرش اهمیت دارد. با توجه به اهمیت این هماهنگی بین نهادها در بخش آب به زودی یک نفر را در این زمینه معرفی خواهم کرد که هماهنگی بین نهادها و دستگاه‌های اجرایی در حوزه آب را پیگیری کند.

نوری با اشاره به ضرورت اجرای طرح‌های مهار آب در مازندران اظهار کرد: کشور ما در اجرای زیرساخت‌های تأمین آب پیشینه‌ای طولانی دارد. سازه‌ای آبی شوشتر، قنات‌ها و سدهای زیرزمینی نمونه‌ای از زیرساخت‌های ایجاد شده توسط ایرانیان هستند که اهمیت تأمین و توزیع آب در کشور ما از گذشته‌های دور را نشان می‌دهد.

وی افزود: پیشنیان ما برای مهار آب ساخت سدهای زیرزمینی و قنات‌ها را را مورد توجه قرار دادند. اما طی دهه‌های اخیر با تاثیر از کشورهای دیگر ساخت سدهای روزمینی را آغاز کردیم. باید کمی به این پیشینه توجه کنیم و به تجربه گذشتگان که در این عرصه مورد استفاده قرار دادند و به ارث گذاشتند برگردیم. در این زمینه دانشگاه‌ها باید وارد عمل شوند و طرح‌های نوین را با استفاده از تجربه پیشینیان اجرا کنند.

استاندار مازندران با تاکید بر لزوم فرهنگسازی برای اصلاح الگوی مصرف به ویژه در بخش آب خاطرنشان کرد: اصلاح الگوی مصرف که از تاکیدات مقام معظم رهبری است باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. ما هنوز نمی‌دانیم که با آب شیرین چه می‌کنیم. یکی از راهکارها در این زمینه گفتمان‌سازی و فرهنگسازی است که به یک برنامه جامع و عملیاتی نیاز دارد.

نوری تصریح کرد: صدا و سیما و رسانه‌های مختلف باید در این زمینه ورود کنند و گفتمان‌سازی و فرهنگسازی را در اولویت فعالیت‌های‌شان قرار دهند. اینجا دیگر اختلاف سلیقه‌ها و نگرش گروه‌های سیاسی مطرح نیست، بلکه منافع ملی در میان است.

نماینده عالی دولت در مازندران خاطرنشان کرد: در زمینه گفتمان‌سازی و ترویج فرهنگ مصرفه بهینه خود مردم باید پای کار باشند و به کار گرفته شوند. همان‌گونه که حساسیت روی محیط زیست در جامعه ایجاد شده و مردم کنش‌گری می‌کنند، در بخش آب نیز باید این حساسیت ایجاد شود و مردم مطالبه‌گر شوند.

نوری بر لزوم جدی گرفتن تصفیه پساب و بازچرخانی آب در واحدهای صنعتی استان تاکید کرد و گفت: نباید اجازه داده شود که در شهرک‌های صنعتی ساخت‌وسازهای بدون ضابطه انجام شود. توجه به این موضوع باید یکی از اولویت‌های همه دستگاه‌های مرتبط باشد.

وی با اشاره به میانگین پایین شبکه فاضلاب شهری در مازندران خاطرنشان کرد: در این زمینه لازم است که شهرداری‌ها با جدیت وارد عمل شوند. البته شهرداری‌های مازندران نیز با چالش‌هایی مواجه هستند که باید برطرف شود.

نوری اظهار کرد: تفاوت شهرهایی مانند قم یا مشهد با شهری مثل ساری این است که در آن شهرها اجازه دادند شهرداری کارش را کند، اما اینجا شهرداری با موانع و مشکلات متعدد مواجه است و دخالت در کار شهرداری زیاد دیده می‌شود.

نماینده عالی دولت در مازندران با اشاره به شهادت رئیس‌جمهور و همراهانش در سانحه سقوط بالگرد پیشنهاد داد که یکی از سدهای در حال ساخت مازندران به نام شهید رئیسی ثبت شود و گفت: آیت‌الله رئیسی همواره دغدغه تکمیل طرح‌های بخش آب کشور را داشت و هنگام بازگشت از افتتاح یک سد به شهادت رسید.

وی افزود: در سفر دوم ایشان به مازندران قرار بود از سد گلورد بازدید داشته باشد که به دلیل شرایط جوی و باقی ماندن بخشی از طرح، این بازدید لغو شد.

تعدادی از اعضای شورای حفاظت از منابع آب مازندران از جمله مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب، مدیرکل حفاظت محیط زیست، معاون هماهنگی امور عمرانی و مدیرکل مدیریت بحران نیز در این نشست که با سه دستور کار «انتقال آب غرب به شرق استان»، «سامانه دوسویه آب و برق» و «بند (ع) تبصره 8 قانون در خصوص بازتخصیص آب صنایع» برگزار شد دیدگاه‌های خود را بیان کردند.