جشنواره مرکبات ، استراتژی اقتصادی و فرهنگی برای مازندران

به گزارش حرف آنلاین، جشنواره مرکبات در مرحله نخست می‌تواند در معرفی  نوع محصولات مختلف مرکبات اثر مثبت داشته باشد. در کنارش مردم از مراکز متنوع فروش این محصول در نقاط مختلف آشنا می شوند و با توجه به سلیقه خود اقدام به خرید می نمایند.

همچنین در کنار چنین جشنواره‌هایی افرادی که از سایر نقاط وارد این استان می‌شود با فرهنگ بومی اینجا آشنا شده و نیز اقدام به خرید صنایع دستی هنرمندان این استان کرده و در نتیجه رونقی در کسب و کارهای محلی شکل خواهد گرفت.

مرکبات علاوه بر آنکه در مازندران به عنوان منبع درآمد برای مردم است اما در بسیاری از موارد مردم مازندارن هنگامی که برای شب‌نشینی به دیدار همدیگر می‌‎روند میزبان قبل از ورود مهمان از باغ خود پرتقال‌های تازه را می چیند و بعد برای استقبال مهمان خود با این میوه از وی پذیرایی می‌کند.

در بسیاری از موارد در هنگام زمستان که هوا بسیار سرد می‌شود، گنجشکان در لابه به لای این درختان همیشه سبز به استراحت می‌پردازند که شکارچیان اقدام به شکار این پرندگان کوچک که به گویش بومی در واقع معمولا مردهای جوان به “میچکا سو” یعنی شکار گنجشک می‌روند.

معرفی سنت میچکاسو در جشنواره مرکبات

“میچکاسو” روشی سنتی شکار در باغ مرکبات قدمتی طولانی داشته و در تمام نقاط استان مازندران انجام می‌شد. این سنت طی چند سال کنونی کمتر اجرا می‌شود. “میچکا” در زبان مازندران یعنی “گنجشک” و “سو” هم به معنی نور است. شکار پرندگان در شب بویژه تعداد زیادی از گنجشک‌ها در باغ‌های مرکبات مازندران، همواره از سرگرمی‌های لذتبخش جوانان روستایی بود.

آسان‎ترین روش برای تمرین شکار میچکاسو در مازندران بود زیرا به مهارت زیادی نیاز نداشت و نیز از این طریق می‌توانستند از گنجشک و دیگر پرندگان کوچک را در شب به عنوان پاداش استفاده کنند و به سرعت نیز می‌توانستند به هدف خود برسند که این موجب شادی آنان می‌شد.

جوانان و نوجوانان مازندرانی پرندگان را با دست یا قرار دادن تله برای شکار، بخشی از مردانگی و بزرگ شدن را در میان خود تمرین می‌کردند.  بر خلاف دیگر روش‎‌های شکار “میچکاسو” مانند روزدوما یا سوچلا بیشتر توسط جوان‌ترها انجام می‌شود.

در گذشته میچکاسو با آداب و رسوم خاصی اجرا می‌شد که از جمله آن شکار نکردن پرنده ماده دارای تخم در لانه، ممنوعیت شکار جوجه‌ها ویا مادری که به جوجه‌هایش غذا می‌داد، منع شکار پرندگان حرام گوشت، چشم پوشیدن از شکار پرندگان کمیاب و مهم‌تر از همه به همان تعداد کم شکارو برگشت به خانه بدون پراندن پرنده و جلوگیری از اذیت کردن دیگر پرندگان در حال استراحت بود.

در واقع “میچکاسو” که همان سو یا نور بدون سر و صدا به داخل یک درخت یا بخشی از زمین پوشیده از گیاه یا زیر بوته انداخته می‎شد و همراهان شکارچی حق سر و صدا یا اذیت کردن سایر پرندگان را نداشتند.

در “میچکا سو” وسایل شکار پرنده در گذشته معمولا ابتدا در دست شکارچی بود. کوچکترها با ” رزین ” نوعی تیر و کمان از جنس کش و چوب، این کار را انجام می‌دادند. در برخی مناطق هم از وسایل توری یا پارچه به عنوان دام استفاده می‌کردند.

در طی سالیان اخیر با متنوع شدن ابزارهای شکارچیان موجب شد تا تفنگ‌های ساچمه‌ای به مهم ترین وسیله “میچکاسو” تبدیل گردد و به همین منظور نیز پویشی با عنوان “نه به میچکاسو” توسط برخی از فعالان محیط زیست مطرح شد تا از شکار پرندگان جلوگیری شود.

معرفی انواع محصولات مرکبات

مرکبات از جمله درختان یا درختچه‌هایی که به تیره Rutaceae از جنس citrus تعلق دارد. درختان مرکبات به صورت نهال‌های بذری کاشته می‌شدند، ارقام مرکبات شامل لیموترش، لایم، پرشین لایم، مکزیکن لایم، لیموشیرین، بالنگ و بادرنگ، پوملو، نارنج، نارنج سه برگ، کامکوات و انواع گریپ فروت و سه گروه لیمو شناخته شده است.

این گروه‌ها شامل دسته‌های فمینولا (Femminello)، ورما (Verma) و سیسیلیین (Sicillian) هستند. بعضی ارقام لیمو بذردار و برخی بی‌بذر بوده و درصد چند جنین آنها متغیر است.از مهمترین ارقام متداول در ایران رقم محلی، اورکا (Eureka) و لیسبون (Lisbon) است که دو دسته اخر سیسیلی بوده و رقم لایم (Citrus aurantifolia L) و رقم پرشین لایم (Persian)، مکزیکن لایم (Mexican lime)، لیموشیرین، بالنگ و بادرنگ (Citrus medica L.) را شامل می‌شود.

ارقام دیگری از مرکبات که سه گونه معروف پوملو آن در ایران شامل سلطان مرکبات، ته بشقابی یا بتابی و دارابی است.

از دیگر گونه‌های مرکبات نارنج (Citrus aurantium L.)، لیموترش (Citrus limon Burm)، نارنج سه برگ (Poncirus trifoliate L..Raf)، کامکوات (Fortunella spp.Swing.)، گریپ فروت (Citrus paradise)، گریپ‌ فروت‌های گوشت سفید که خود شامل گریپ‌ فروت دانکن (Duncan)، گریپ‌ فروت مارش (Marsh)، گریپ‌ فروت‌های گوشت قرمز نیز از گونه‌های مختلفی را دربر می‌گیرد که شامل رقم تامپسون (Thompson)، رقم بلاش (Red Blush) و رقم شامبرگ (Shambarg) است.

بر اساس آمارهایی که فائو در سال 2019 اعلام کرد، میزان سطح زیر کشت مرکبات در جهان حدود 1 میلیون و 600 هزار هکتار است. بر این اساس حدود 24 درصد مرکبات تولیدی جهان در چین تولید می‌شود. گرچه تولید تجاری مرکبات در چین از اوایل دهه 1980 مقام دهم در تولید جهانی را بدست آورد.

اما ایران در سال 2019 با سطح زیر کشت 26294 هکتار، رتبه هشتم جهان را بر اساس سطح زیر کشت به خود اختصاص داده بود.

به طور کلی کشور چین با تولید 8/5 میلیون تن مرکبات در رتبه اول تولید قرار دارد و سپس کشور نیجریه با 1/4 میلیون تن و در رتبه دوم، هند با تولید 1/1 میلیون تن در رتبه سوم و ایران نیز با 620 هزار تن در رتبه چهارم و در نهایت کشور کلمبیا با 566 هزار تن در مقام پنجم قرار دارد.

از طرفی دیگر استان مازندران با تولید متوسط 1 و نیم تا 1 میلیون و 700 هزار تن مرکبات در سال قطب اصلی این محصولات در کشور به خود اختصاص داد.  بعد از مازندران، استان‌های گلستان، گیلان، هرمزگان و کرمان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

بر طبق آمارنامه باغداری جهاد کشاورزی ایران در سال 1398، سطح زیر کشت انواع مرکبات 298788 هکتار و میزان تولید بیش از 5 میلیون و 600 هزار تن بوده است. در این میان رتبه دوم میزان تولید مربوط به پرتقال با تولید حدود 3/4 میلیون تن و سـهم 5,14 درصـد از کـل میـزان تولیـد محصولات باغبانی بوده است.

سهم استان‌های ایران در تولید مرکبات شامل مازندران با سهم 6/60 درصدی، جنوب استان کرمان نیز با سهم 6/11 درصدی، فارس سهم 7/9 درصدی، گیلان سهم 4/4 درصدی و هرمزگان سهم 9/3 درصدی را به خود اختصاص دادند. به طور کلی این پنج استان جمعاً در حدود 90.2 درصد از کل تولید مرکبات کشور را تأمین می‌کنند.

قائم‌شهر رتبه اول تولید مرکبات در مازندران

این شهرستان ۱۵ هزار و۲۰۰ هکتار باغ مرکبات در قائم‌شهر دارد که با تولید ۳۵۰ هزار تن و ۲۵ گونه مرکبات، ۲۱ هزار و۷۰۰ بهره‌بردار حدود ۸۰۰ میلیارد تومان از این مرکبات سالانه به فروش می‌رسد.

همچنین شهرستان قائم‌شهر دارای ۱۵۰ واحد نهالستان و ۱۴ هکتار گلخانه است که ۵ هکتار از این گلخانه‌ها به کشت لیموترش اختصاص یافته و روستای خرماکلا را نیز به دهکده لیموترش ایران تبدیل کرده است‌.

با توجه به تمامی شرایط تولیدی که در خصوص مرکبات در قائمشهر گفته شده، برگزاری جشنواره مرکبات با این عنوان می‌توان زمینه مناسب‌تری را در حوزه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایجاد کرد.

جشنواره مرکبات ، جشن ویتامین ها

پرتقال دارای ویتامین  C و همچنین انواع ویتامین‌های B، E، A و نیز سرشار از بتاکاروتن است. این میوه املاح معدنی بسیاری از جمله کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم، پتاسیم و مقدار کمی مس، آهن، منگنز و روی نیز دارد.

یک عدد پرتقال دارای 86 کیلو کالری انرژی، 2 گرم پروتنئین، 22 گرم هیدرات کربن، 4 گرم فیبر، 89/97 میلی‌گرم ویتامین C، 2/55 میکروگرم اسید فولیک، 04/333 میلی‌گرم پتاسیم، 16/0 میلی‌گرم تیاسین است.

پرتقال به دلیل داشتن انواع متنوع ویتامین‌ها و املاح معدنی مختلف یک تقویت‌ کننده عمومی مناسب برای بدن و برای رشد و نمو استخوان‌ها، استحکام اندام‌ها و همچنین برای رشد بچه‌ها بسیار مناسب است.

عنصر پتاسیم زیاد موجود در مرکبات، موجب افزایش ادرار می‌شود که از این طریق سموم بدن را دفع می‌کند؛ در بیشتر موارد پزشکان به افراد دچار مشکل یبوست توصیه می‌کنند که میزان مصرف پرتقال و آب خود را افزایش دهند.

پرتقال سبب افزایش ترشحات معده و کیسه صفرا می‌گردد؛ بنابراین افرادی که از مشکلات معده و صفرا رنج می‌برند قبل از مصرف پرتقال، با پزشک خود مشورت کنند.

برای درمان بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی، زکام، برونشیت، اسکوربوت ناشی از کمبود ویتامین C و بری‌بری در اثر کمبود ویتامین B1، بیماری قند، عوارض آسمی، رماتیسم، درد مفاصل و بسیاری از بیماری‌های دیگر مصرف پرتقال مفید و تاثیرگذار است.