تدوینِ دانشنامه دفـاع مـقـدس اسـتـان مـازنـدران

دانشنامه یا دائره‌المعارف، اثری مرجع است که خلاصه‌ای از دانش هر رشته یا موضوع خاصی را ارائه می‌دهد و به‌صورت الفبایی یا موضوعی تدوین می‌شود. جنبش دانشنامه‌نویسی در ایران قدمتی طولانی دارد امّا سابقة دانشنامه‌نویسی به شکل نوین، به حدود نیم‌قرن پیش باز می‌گردد. این اتفاق مهم در مازندران با «دانشنامة تبرستان و مازندران» و «دانشنامة مازندران» آغاز شد. «دانشنامة دفاع مقدس استان مازندران»، اتفاق سوم این جنبش در استان است که جایِ خالی آن محسوس بود.

طرح «تاریخ جامع و دانشنامة استانی دفاع مقدس» در سال 1395 از سوی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در دستور کار قرار گرفت و از طریق برنامه‌های سال 1396، به 31 اداره کل این بنیاد در سراسر مرکز استان‌هایِ کشور ابلاغ شد. طبق اساسنامة این دانشنامه، مقرّر شد هر یک از استان‌ها، با محوریت استانی به این موضوع مهم بپردازند. برای اجرای این طرح، بازة زمانیِ پنج‌ساله در نظر گرفته شد. قرار است پس‌ازاین تاریخ، دانشنامه‌های همة استان‌ها، به‌صورت متمرکز منتشر شود. این طرح در سه محورِ شهدا و اشخاص؛ فرهنگی، هنری و اجتماعی؛ جغرافیا و نظامی تنظیم شده است. اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مازندران، از سال 1396، اجرای طرح دانشنامه را با فرایند مدخل‌یابی آغاز کرد و در تابستان 1397 ضمن ایجاد دبیرخانة علمی دانشنامه، در مرحلة اوّل، نهصد مدخل را به تصویب رساند. پیش‌بینی می‌شود تعداد این مدخل‌ها به بیش از هزار مدخل افزایش یابد. نگارش این دانشنامه در مازندران، در ابتدای راه است و در حال حاضر حدود سی تن از نویسندگان با این اثر جامع، همکاری دارند. از تابستان 1397 تاکنون، پژوهندگان یک‌صد مدخل را به نگارش درآورده یا در حال نگارش‌اند.

برای حمایت از این پروژة مهم، هستة مرکزیِ دانشنامه، جلسات متعددی با مدیران کل ادارات استان و رؤسایِ دانشگاه‌ها داشته است. چندین نشستِ علمی نیز با حضور نویسندگان در این اداره برگزار شد، ازجمله: برگزاری کارگاه مقاله‌نویسی دانشنامه در نیمة پاییز سال گذشته. این کارگاه با تدریس «دکتر علی میرهاشمی» معاون علمی دانشنامة دفاع مقدس، «عبدالرضا خدادادی» مسئول کارگروه جغرافیا و نظامی و «علی ذبیحی» مسئول کارگروه فرهنگی، هنری و اجتماعی این دانشنامه برگزار شد.

بدیهی است پس از گذشت سی سال از پایان جنگ تحمیلی، بسیاری از راویان و رزمندگان دفاع مقدس، امروزه در قید حیات نیستند تا به‌عنوان سند دست اوّل در تدوین این اثر نقش داشته باشند. مفقود یا امحاء شدن برخی اسناد اداری آن دوره نیز کار را دشوارتر کرده است. لذا نگارش و گردآوری مطالب دانشنامة دفاع مقدس استان‌ها، به دلیل تنوّع موضوعی، طبعاً با دشواری‌های بیشتری روبه‌رو است. مدیریت دانشنامة دفاع مقدس استان مازندران از تمامی پژوهندگان، دانشگاهیان، حوزویان و علاقه‌مندانِ عرصة ادبیات پایداری برای تألیف و حمایت از این اثر ملّی دعوت به همکاری می‌کند. همکاران این دانشنامه عبارت‌انداز: سردار «عبدالله ملکی» مدیر دانشنامة دفاع مقدس استان مازندران؛ «مفید اسماعیلی سراجی» دبیر کمیتة علمی و برنامه‌ریزی و ارزیاب؛ «سیّدحسین ولی‌پور زرومی» مدیر علمی و ارزیاب؛ «مهدی خلیلی» مدیر دبیرخانة علمی؛ «معصومه افشار» سرویراستار؛ «حدیثه صالحی» مسئول سایت و اطلاع‌رسانی و «ابراهیم باقری حمیدآبادی» ارزیاب مقاله. نویسندگان دانشنامه عبارت‌انداز: حدیثه صالحی، خدیجه نیکخواه، زنیره مربی، مرضیه پادیاب، سمیه اسلامی، انبیا امانی، سمیه بدخشان، معصومه بدخشان، فاطمه قنبری، الهام نودهی، زهرا یداله پنبه‌زاری، سمانه پاکار، سیّده عاطفه طاهری، سمانه صالح‌طبری، زینب غفوری، پریسا باوند، احمد وسکره، کیومرث باغستانی، حسین نادعلی‌زاده، علی کاوه، ابراهیم باقری حمیدآبادی، محمدعلی دیّانی، علی‌اکبر خاوری‌نژاد، محمّد طالبی، یعقوب توکّلی و محمّد میرزایی.

دکتر مهدی خلیلی