ام اس ترسناک نیست

ساری –اسحق پاک نیا/
ام.اس نوعی بیماری التهابی مزمن، ناتوان کننده و اغلب پیشرونده در سیستم اعصاب مرکزی است که منجر به از بین رفتن پوشش میلین تارهای عصبی می شود و به تدریج می تواند باعث اختلال در انتقال پیام های عصبی بین مغز و سایر قسمت های بدن شود. نهایتاً چنین شرایطی منجر به تحلیل غیرقابل برگشت اعصاب می گردند.
طیف گسترده ای از علائم ام.اس وجود دارند که بستگی به شدت آسیب و نوع عصب آسیب دیده دارد. بیماران مبتلا به موارد شدید ام.اس، توانایی راه رفتن و تکلم را از دست می دهند. تشخیص زودهنگام ام.اس مشکل است چراکه دارای دوره های فعال و غیر فعال است، گاهی اوقات علائم برای مدت چندین ماه از بین می روند.
اگرچه احتمال ابتلا به این بیماری در هر سنی وجود دارد و اما اوج آن در سنین 20تا40 سال رخ می دهد و در زنان بیشتر از مردان دیده می شود.
رسول ظفرمند مدیرکل بیمه سلامت استان مازندران در نشست بررسی سیمای بیماری ام اس در مازندران ویژه رسانه ها با اشاره به اینکه سازمان بیمه سلامت مازندرام، 1100 بیمه شده ام اس را تحت پوشش دارد که بالغ بر 5 میلیارد تومان در سال 96 برای این قشر هزینه شده است، می گوید:  فرهنگ سازی در نوع شناسایی و کنترل این بیماری از سوی رسانه ها می تواند در پیشگیری از آن تاثیر بسزایی داشته باشد. انتقال داده های علمی از سوی رسانه ها می تواند در مدیریت این بیماری موثر باشد.
دکتر محمد باغبانیان تنها متخصص نورولوژی در مازندران نیز در این نشست با اشاره به اینکه برداشت های اشتباه و شیوع این بیماری بین مردم مشکل اساسی است، می افزاید: این بیماری با استرس ارتباط مستقیم داشته و بیمار نیاز به محیط آرام دارد. فلج شدن و باردار نشدن اطلاعات اشتباهی است که بین مردم درباره بیماری ام اس رواج دارد. افسردگی و طلاق زوجین ناشی از این اطلاعات غلط شایع شده در حالی که امروزه با درمان های رایج تفاوت زیادی با بیماری های دیگر ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران می گوید: 20 تا 40 سال سن شیوع این بیماری میان خانم ها است و دو تا سه برابر بیشتر از آقایان این بیماری در زنان رخ می دهد. رسانه ها تا کنون وارد این بحث نشده اند و این فقر فرهنگی اصلاح نشده است.  فیلم هایی نیز درباره ام اس تولید شده اند که پایه علمی ندارد و صرفا به دنبال گریاندن مخاطب بودند. این بیماری ناتوان کننده است و بیمار علامت های مختلفی دارد. خستگی زیاد و عدم تعادل ها در سیر بیماری ها از نشانه های آن است. ام اس در 85 درصد حالت رفت و برگشت دارد و برخی مواقع پس از چندماه بهبود می یابد. اگر  بیماری در مرحله رفت و برگشت است و درمان مناسبی دریافت نکند، در مرحله ثانویه،دچار اختلالات حرکتی، ادراری و عدم تعادل می شود. از این رو باید در همان مرحله اولیه درمان شود. ذکر این نکته هم ضروری است که تشخیص این بیماری توسط پزشک کاربلد سخت نیست و مشابهاتی دارد که باید تشخیص داده شود.
دکتر باغبانیان ادامه می دهد: ام اس در واقع بیماری شایع اروپایی ها است و از 200 سال پیش با آن آشنا هستند. تشخیص این بیماری به ام آر ای بستگی دارد و کمکی مهمی در درمان آن دارد. مثلا در 5 سال اول شاید به ام آر ای متعددی نیاز باشد. از 2 تا 5 سال ابتدایی می توان کنترل خوبی کرد تا بیماری به مرحله ثانویه پیشرفت نکند.
وی با اشاره به اینکه امروز 70 هزار بیمار ام اس در کشور وجود دارد که 30 هزار نفر تحت درمان هستند و ایران در دارا بودن این بیماری در خاورمیانه رتبه اول را دارد، می افزاید: آخرین آمار در استان برای ام اس متعلق به 10 سال پیش است که 10 در هزار نفر را شامل می شود ولی امروز حدود سه هزار بیمار شناسایی شده ولی از شیوع آن اطلاعاتی در دسترس نیست. امروز در مازندران مدام بیماران با حالت های مختلف در حال رجوع به مراکز درمانی هستند.
این متخصص نورولوژی با اشاره به اینکه سیستم ایمنی بدن در این بیماری علیه خود وارد عمل می شود که تنها موردی علمی هست که در خصوص این بیماری می دانیم، ادامه می دهد: آمارهای جدید کشوری نشان می دهد از هر 1000 نفر 100 نفر دچار این بیماری می شوند که شیوع آن نگران کننده است. برای مازندران احتمالا آمار بیماری 60 در هزار باشد اما در حال حاضر در حال آماربرداری این بیماری هستیم.

علت های مستعدد کننده ام اس

دکتر باغبانیان در ادامه می گوید: 13 درصد ام اس ها خانوادگی است و زمینه ژنتیکی دارد ولی دلیل نمی شود که خانمی که ام اس دارد، فرزند او هم به این بیماری مبتلا شود و فقط 2 درصد احتمال بیمار شدن فرزند از طریق مادر وجود دارد اما جلوگیری از ازدواج های فامیلی می تواند در کاهش این بیماری موثر باشد.
وی با بیان اینکه کمبود ویتامین d از عوامل ایجاد این بیماری است و نور آفتاب تامین کننده زیاد این ویتامین است که این ویتامین نقش بسزایی در منظم کار کردن سیستم ایمنی بدن دارد، می افزاید: مصرف ماهی هم می تواند در جذب ویتامین d موثر باشد. استعمال سیگار فرد را مستعد ام اس می کند و به تنهایی احتمال مبتلا شدن را دو تا تا سه برابر افزایش می دهد. نشستن کنار فرد سیگاری نیز فرقی با سیگار کشیدن ندارد. نوع رژیم غذایی نیز در ام اس موثر است. توصیه اروپایی ها برای کاهش این بیماری رژیم مدیترانه ای مانند مصرف مناسب سبزیجات و گوشت قرمز است. مصرف بیش از اندازه فست فود باعث تغییرات ایمنی در روده می شود و کاهش میکروب های خوب و افزایش میکروب های بد را به دنبال دارد. فست فود با سس و ادویه زیاد تاثیر بیشتری در افزایش این بیماری دارد. تئوری شیوع مصرف فست فود از غرب به شرق جهان در حال بررسی مصرف فست فود بر روی بیماران است.
باغبانیان ادامه می دهد: بحث مهم و چالش برانگیز در این بیماری، موضوع درمان است. داروهای ایرانی را شرکت های دانش بنیان  می سازند که نیاز به تکنولوژی بالایی دارد. داروهای این بیماری هم ایرانی و هم خارجی هستند، خوشبختانه داروهای ایرانی بسیار خوب عمل کرده اند و نمی شود ایرادات داروهای ایرانی را در خصوص این بیماری لحاظ کرد. این داروها در اثربخشی و کنترل بیماری بسیار خوب عمل کرده اند و بررسی ها جواب داده است. وجود داروهای خارجی در بازار به دلیل احترام به حق انتخاب بیمار است و در خصوص این مسئله دخالتی نمی کنیم.
عضو کمیته ام اس وزارت بهداشت و درمان با اشاره به اینکه شرکت های دانش بنیان که این داروها را تولید می کنند دارای استانداردهای روز جهان هستند و حتی یک شرکت اجازه صادرات به اروپا را هم دریافت کرده است، می گوید: شرکت های خارجی نگران بازار خود به دلیل وجود این شرکت های ایرانی هستند. این را نیز بگوییم که 98 درصد مواد اولیه این داروها نیز در داخل کشور تامین می شود و اعلام کرده اند که با وجود تحریم نیز مشکلی برای تامین داروی بیماران نخواهند داشت. پوشش بیمه ای این داروها در ایران قابل تقدیر است و حتی کشورهای هستند که پوشش بیمه ای برای این بیماری ندارد و برای بیماران این داروها رایگان تامین می شود.

ترس فراگیر از ام اس

این متخصص نورولوژی می گوید: ترس از بیماری در جامعه زیاد شده که به دلیل فقر فرهنگی است. برای این بیماران که مشکل حرکتی دارند، نباید دلسوزی و ترحم کرد تا موجب ناراحتی و ناامیدی بیماران شویم. نگاه های نامناسب و دلسوزی های بی مورد در جامعه رواج دارد. بیماری دارم که نفر اول دکترا در دانشگاه صنعتی شریف شده و حتی بیماری مبتلا به ام اس در رشته های تخصصی پزشکی در حال تحصیل است.
دکتر محمد باغبانیان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با تاکید بر اینکه بیمارانی هستند که به دلیل نگاه نامناسب فامیل و مردم به پزشک مراجعه نمی کنند و یا به تهران مراجعه می کنند و مدت ها در نوبت می مانند و زمان درمان را از دست می دهند و جزو آمارهای استان محسوب نمی شود، می افزاید: مشکلات فرهنگی جامعه دردسرهای فراوانی برای اینگونه بیماران بوجود می آورد.همچنین  ایرانی ها از گذشته دور به داروهای پزشکی اعتماد ندارند و مواردی هستند که در مصرف کم کاری می کنند. کاهش اطلاع رسانی موجب سودجویی برخی شرکت ها نیز می شود. درمان گیاهی، زنبوردرمانی و ارائه اطلاعات از سوی کانال های ماهواره ای سودجویی هایی است درباره این بیماری صورت می گیرد.
این نوع درمان ها، درمان اصلی نیستند و فقط موقتا یک بهبودی موقت ایجاد می کنند. این بیماری یک درمان تعریف شده دارد و آنقدر پیچیده است که با یک گیاه ساده این مشکل برطرف نمی شود. بیش از هزار مرکز در دنیا تحقیقات درباره ام اس انجام می دهند و مدام داروهای جدید تولید می کنند.