روسیه الگویی ناموفق در صنعت خودرو

حرف آنلاین:جذابیت بازار خودرو روسیه بواسطه افزایش قدرت خرید مردم، نرخ پایین مالكیت خودرو و سن بالای خودروهای ترددی سبب تلاش خودروسازان معتبر بین‌المللی برای ورود به بازار این كشور شد. همزمان با پیوستن این كشور به سازمان جهانی تجارت، روسیه با كاهش تعرفه وارداتی خودرو از 30 درصد به 25 درصد در سال 2012 و قبول كاهش دادن آن تا سطح 15 درصد تا سال 2018‌ در ظاهر تلاش كرد این اقدام را گامی برای رها كردن سیاستهای حمایتی پیشین، کمک به نوسازی صنعتی و افزایش قدرت رقابتی نشان دهد حال آن‌كه با اعلام سیاست دریافت هزینههای بازیافت از خودروهای وارداتی بر حسب اندازه موتور خودرو بین 420 تا 2700 یورو برای خودروهای نو و تا 17200 یورو برای خودروهای دست دوم در سپتامبر سال 2012 عملاً سیاست حمایتی را در پیش گرفت كه اثراتی به مراتب بیشتر از تعرفه 30 درصدی بر واردات داشت.

این در حالی است كه خودروسازان داخلی تا زمان سپری شدن دورة گارانتی خودروهای خود از پرداخت این مالیات بازیافت معاف شدند و تنها ملزم به ایجاد مراكز بازیافت خودروها در شهرهای با بیش از 500 هزار نفر ساكن گردیدند. در پناه چنین سیاستی برای خودروسازان خارجی صرف می‌کند به جای صادرات خوروی ساخته شده به روسیه، خودروها را در داخل این کشور بسازند.

حال آن‌كه در مقایسه با سایر اقتصادهای نوظهور سازنده خودرو، قدرت ضعیف عرضه کنندگان داخلی قطعات نقطه ضعف مهم روسیه است. قوانین محتوای داخلی خودروسازان را مكلف به تامین65 درصد خرید قطعات از داخل می‌نماید اما خودروسازان معتبر اعلام داشته اند که در حال حاضر قادرند تنها 10 درصد از نیاز فوری خود به قطعات را از داخل روسیه تأمین کنند که در مقایسه با سهم 80 درصدی تامین قطعات در برزیل، 40 درصدی در چین و 50 درصدی در هندوستان، روسیه ضعف آشكاری را در تامین قطعات از خود نشان میدهد. قطعه سازان روسی در مقیاس های پایین فعالیت می کنند و نمی توانند کیفیت بالایی برای سازندگان تضمین کنند از این رو وابستگی بالای صنعت به تأمین قطعات از خارج مهم‌ترین عامل بازدارنده توسعه صنعت این كشور باقی مانده‌است.

با تداوم شرایط حاضر انتظار می‌رود تا سال 2016 تنها 20 درصد قطعات مورد نیاز خودروسازان از داخل روسیه تأمین گردد. مضافاً به این‌كه رشد دستمزدها در این كشور در مقایسه با سایر تولیدكنندگان خودرو در اقتصادهای نوظهور نیز از مزیت رقابتی این كشور می‌كاهد.

روسیه با تاكید برتولید خودروی ملی بدون ایجاد زیرساختهای رقابتی اولیه مانند تعمیق فناوری داخلی، توسعه بخشهای تحقیق‌و توسعه در بخش قطعه‌سازی ویا خودرو و یا فراهم ساختن زمینه ورود به زنجیره خودروسازان و قطعه‌سازان بین‌المللی و در واقع با عدم توجه به ایجاد زنجیره‌های تأمین رقابتی از سایر رقبای نوظهور خود عقب مانده‌است و از یك واردكننده خودروی ساخته شده به یك واردكننده قطعات خودرو تبدیل شده‌است. ویژگی بارز صنعت خودروی روسیه در چند كلام ذیل قابل جمع‌بندی است:

• روسیه به رغم داشتن نگاه صادراتی و برقراری الزام به رعایت دارا بودن محتوای داخلی برای خودروسازان معتبر بین‌المللی بواسطه عدم ایجاد روابط پسین پیشین در صنعت خودروی خود و بالابردن توان سازندگان داخلی، در سطح بین‌المللی در حد یك مونتاژكار ساده خودرو باقی مانده است.

• سطح پایین محتوای محلی خودروهای خارجی تولیدی در روسیه تاثیر منفی بر صنعت قطعه‌سازی و صنعت خودرو در كل گذاشته است. تولید این قبیل خودروها در صورت عدم واردات دوام نخواهد آورد. این قبیل خودروها 50 درصد از تولید 9/2 میلیون دستگاهی را شامل می‌شوند.

• بدون حمایت دراز مدت منطقی از تولیدکنندگان محلی و پرداخت یارانه به آنها، ایجاد پیوند با قطعه‌سازان بین‌المللی از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ایجاد واحدهای تحقیق وتوسعه در صنعت قطعه سازی داخلی، وابستگی به واردات خودروی ساخته شده جای خود را به وابستگی به واردات قطعه داده‌است.

• به واسطه غیررقابتی بودن محیط كلان اقتصادی در روسیه مزیت هزینه‌ای تولید داخلی خودرو توسط خودروسازان بین‌المللی محسوس نیست.

حبیبه فتحی

عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی