روانشناسان قلابی در فضای مجازی

معاون انتظامی و رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور درباره ارائه خدمات غیرمجاز روانشناسی از سوی برخی افراد بدون پروانه اشتغال در سایت‌ها و کانالهای مختلف، گفت: این افراد عمدتا فاقد تحصیلات ابتدایی روانشناسی‌اند و بعضا با عناوین جعلی نظیر «فوق تخصص از آمریکا» در حال ارائه خدمات به مردم‌ هستند. در برخی موارد بالاترین مدرکی که فرد متخلف توانسته به سازمان ارائه دهد، “فوق دیپلم الکترونیک” بوده است. در حالی این افراد خودشان دچار اختلالات روانی و بیمارند که بعضا نظام‌های نظارتی را دور زده و سر از رسانه‌های رسمی و ملی در می‌آورند.

دکتر محمد باقر حبی اظهار کرد: متاسفانه افرادی که فاقد مجوز فعالیت و پروانه اشتغال هستند از طریق فضای مجازی و با تبلیغ فعالیت‌های خود از نیاز مردم برای دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره سوءاستفاده کرده و خود را با عناوین جعلی و ساختگی و کذب تحت عنوان «متخصص» و یا «فوق تخصص» این حوزه و یا استاد دانشگاه در کانالها و شبکه‌های اجتماعی معرفی کرده و در حال فعالیت‌اند. مردم نیز متاسفانه به آنها مراجعه می‌کنند و عمدتا از این افراد نتیجه‌ای نگرفته و وضعیت روانی آنها تشدید می‌شود. در برخی موارد نیز روابط غیر حرفه‌ای میان مراجعین و ارائه دهندگان غیر قانونی خدمات روانشناسی و مشاوره برقرار شده و مراجعین مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.

این روانشناس با بیان اینکه ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره از سوی غیر متخصصان آسیب‌های جبران ناپذیری به مردم وارد کرده و عمده افراد ارائه دهنده این خدمات غیر قانونی، تحصیلات عالیه ندارند، ادامه داد: بیش از ۵۰۰۰ سایت و کانال ارائه دهنده خدمات روانشناسی و مشاوره غیر قانونی در کشور شناسایی شده است که عمدتا با عناوین جعلی خود را معرفی کرده‌اند. در این میان اما برخی از این افراد نظام‌های نظارتی را دور زده و سر از رسانه‌های رسمی و ملی در می‌آورند و در رسانه‌های رسمی گفتگو می‌کنند و ضریب نفوذ خود را در جامعه افزایش می‌دهند و مردم نیز در دام این افراد می‌افتند.

معاون انتظامی و رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، با اشاره به برخورد این سازمان با ارائه دهندگان خدمات غیر قانونی حضوری روانشناسی و مشاوره نیز افزود: پرونده بسیاری از این افراد به مراجع قانونی و نظارتی و دادسرای جرائم پزشکی ارجاع شده و در بسیاری از موارد درخواست پلمب مراکز صادر و دفاتر مسدود و حکم محکومیت برای این افراد در شعب مختلف صادر شده است اما چون این افراد بی‌هویت‌اند هر روز در قالب اسمی جدید خود را معرفی کرده و مکان ارائه خدمات خود را دائما تغییر می‌دهند و تا زمانی که مردم به آنها مراجعه کنند، ترجیح می‌دهند با هویت مجازی خدمات خود را ارائه دهند. بسیاری از این افراد با مدرک دیپلم حتی کارگاه‌های روانشناسی برگزار می‌کنند. با گرفتن مبالغ بالا هزینه‌های بسیاری را به مردم تحمیل و اسرار آنها را فاش کرده و آنها را مورد سوء استفاده و اخاذی قرار می‌دهند.

وی با اشاره به نظام نامه “اخلاق حرفه‌ای” ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و با بیان اینکه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور مسئولیت صنفی و حرفه‌ای روانشناسان و مشاوران و وظیفه حفظ و ارتقاء سلامت روانی جامعه را بر عهده دارد، ادامه داد: افرادی که وارد این حرفه می‌شوند باید صلاحیت حرفه‌ای، مدارک مشخص و دوره کارورزی تخصصی را طی کرده باشند. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نیز همواره بر رفتار روانشناسان و مشاوران نظارت دارد تا روانشناسان و مشاوران در حیطه تشخیص، آسیب شناسی، توانمند سازی و درمان مراجعین بر اساس نظام نامه اخلاق حرفه‌ای رفتار کنند. از این رو تخلفات این حیطه به دو گروه تقسیم می‌شود. یک گروه مربوط به افراد روانشناس و مشاوری که مجوز دارند و گروه دیگر مربوط به افرادی که بدون داشتن پروانه اشتغال مشغول به ارائه خدمات غیر قانونی هستند، می‌شود.

به گفته حبی، تمام فعالیت‌های افرادی که دارای مجوز و پروانه اشتغال از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره هستند و مرتکب تخلفاتی شده‌اند مورد ارزیابی قرار گرفته و بر اساس قوانین و دستورالعمل‌ها و نظام نامه اخلاق حرفه‌ای با آنها برخورد شده و مورد بازخواست قرار می‌گیرند و در این راستا احکام متعددی نظیر “تذکر” تا “تعلیق” چند ماهه و چندساله و بعضا “ابطال” کامل پروانه اشتغال توسط هیات‌های رسیدگی به این تخلفات صادر می‌شود.

این روانشناس بخش اعظم تخلفات خدمات روانشناسی و مشاوره واصله به سازمان نظام روانشناسی و مشاور کشور را به افراد بدون پروانه اشتغال معطوف دانست و خاطر نشان کرد: بخش اعظم مشکلات ما در این حوزه به تخلفات افراد بدون پروانه اشتغال باز می‌گردد چراکه صلاحیت حرفه‌ای افراد دارای مجوز توسط کمیته‌های تخصصی سازمان نظام بررسی شده است و علاوه بر بازرسی‌های معاونت انتظامی سازمان، شکایات مراجعین نیز بررسی و طی یک فرآیند دقیق و علمی این تخلفات رسیدگی شده و احکام لازم صادر و ابلاغ می‌شود. به طور کلی بالغ بر صدها پرونده در خصوص تخلف روانشناسان و مشاوران پروانه دار تشکیل شده است اما مشکل اصلی ما در حیطه تخلفات به افراد بدون پروانه اشتغال باز می‌گردد و تعداد شکایات واصله از روانشناسان و مشاوران دارای پروانه بسیار کمتر ازشکایات واصله از ارائه دهنگان خدمات روانشناسی و مشاوره بدون پروانه اشتغال است.

معاون انتظامی و رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، همچنین این را هم گفت که پرونده‌های تشکیل شده پیرامون تخلفات روانشناسی و مشاوره به شعب قضایی مختلف ارسال شده که بسیاری از آنها در دست بررسی و احکام بسیاری دیگر نیز صادر شده است.

حبی در پاسخ به این سوال که آیا احکام صادره در مورد تمامی افراد خاطی نیز اجرا می‌شود؟ ادامه داد: طبق قانون سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، روانشناسان متخلف از سه ماه تا پنج سال تعلیق می‌شوند و حق فعالیت حرفه‌ای و کار را نخواهند داشت و حتی ممکن است در مواردی پروانه آنها باطل شود، اما افرادی که بدون داشتن پروانه اشتغال فعالیت کرده و خدماتی را به صورت غیر قانونی ارائه داده‌اند مرتکب جرم شده و هر فردی که جرمی مرتکب شود به مراجع قضایی ارجاع و احکام سنگینی نظیر دو تا سه سال حبس تعزیری و بعضا شش سال حبس برایشان صادر می‌شود و بخش اعظم این پرونده‌ها در بخش جرائم رایانه‌ای دادسرای رسیدگی به جرائم پزشکی در دست بررسی است. شرایط قضایی رسیدگی به این تخلفات هم مسیر خود را دارد، بعضا مسیرهای قضایی و نظارتی در دستورالعمل‌های خود دچار محدودیت‌ها و موانعی هستند و افراد متخلف و مجرم از خلاء‌های موجود سوءاستفاده می‌کنند.

وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه بعضا افراد عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، شماره عضویت خود را مجوزی برای فعالیت حرفه‌ای و ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره می‌دانند و این تخلف است؛ به مردم توصیه کرد که حتما شماره پروانه روانشناس یا مشاوری که به او مراجعه می‌کنند را از سایت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور استعلام گرفته و یا در این راستا با معاونت انتظامی این سازمان تماس بگیرند تا از صحت شماره پروانه‌ روانشناس یا مشاوره مربوطه مطمئن شوند.