خود زنی و خودنمایی، دو روی سکه خرافات در محرم

حرف آنلاین/ فاطمه عربی: همه ما با کلیت واقعه عاشورا و قیام حسین بن علی (ع) آشنا هستیم. ضمن این که این کلیت را در درس های مدرسه و دانشگاه آموختیم از همان دوران کودکی با شرکت در مراسم عزای امام حسین (ع) با فلسفه کلی قیام امام حسین(ع) آشنا شدیم. اما در طول سال های پس از انقلاب به راستی هدف راستین قیام امام حسین(ع) در بین سخنرانی مداحان و بعضی از طلبه ها گم شده است. عده ای با دانش و اطلاعات ناکافی صحبت هایی را بیان می کنند که با اصل ماجرای عاشورا متفاوت است.واقعه عاشورا در سال61قمری اتفاق افتاد و چون 1345سال از آن واقعه می گذرد بعضی ها سعی می کنند برای این واقعه تاریخی، تاریخ دیگر بنویسند و بعضی دیگر نیز مدحی را در وصف آن حضرت برای مردم می خوانند غافل از این که مردم این مدح- ترانه – را از زبان خواننده آن سوی آب شنیده اند، حال یا از سر آگاهی و یا نا آگاهی اقدام به این کار کردند. برخی دیگر نیز بدعت های جدید را وارد این عزاداری ها کردند.

امام حسین(ع) برای احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه قیام کرد؛ امر به معروف و نهی از منکر دارای بار معنایی زیادی است که فعلا در جامعه ما به تذکر لسانی در باب حجاب خلاصه می شود. مقوله حجاب و پوشش بخشی از این دریای بیکران را شامل می شود و این یعنی ما هنوز درک درستی از احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه نداریم.

سیروس مهدوی- پژوهشگر و محقق مازندرانی در گفت و گو با حرف، با بیان این که محرم یک واقعه تاریخی است و این رویداد تاریخی دارای بار معنایی بسیار زیادی است، گفت: از این رو بخشی به علت فرا بودن-قهرمان پروری- در ذهن ما شکل گرفته است و درک این که 72 تن از یاران چطور با تشنگی جنگیدند فراتر از ذهنیت طبیعی ما است.وی ادامه داد: درس دیگر عاشورا حریت آن است از یک سو شخص حر را در واقعه کربلا داریم و از سوی دیگر حریت را.

مهدوی به بحث آزادگی در جریان کربلا اشاره می کند که این موضوع از خود امام(ع) شروع می شود؛ آن جا که امام با یارانش و حتی دشمنانش مباحثه می کند. وی با اشاره به آگاهی آن حضرت و کشته شدن در جنگ و تراژدی که بین حر و امام شکل گرفته است، گفت: امام حتی به اسب های دشمنانش آب داد. حر بن یزید ریاحی با هزار نفر سر راه ایشان قرار گرفت. لشکریان حرّ تشنه بودند؛ بنابراین حضرت دستور داد که به آن ها و اسب های شان آب دادند. این پژوهشگر و مورخ مازندرانی با بیان این که هوای آن مقطع زمانی در روز عاشورا همانند اوایل مهر ماه بود، افزود:عده ای با ندانستن این موضوع سعی در تحریف واقعیت ها ی تاریخی دارند.

 

*صدا، تنها امتیاز برخی مداحان

مهدوی با اظهار این که بعضی از مداحان ما از نظر سطح علمی و آگاهی بسیار ضعیف هستند، بیان کرد: تنها امتیاز آن ها داشتن صدا است.وی متذکرشد: برخی از مداحان به دنبال شعر آواره اند و بعضا شاهد هستیم که از ترانه خوانندگان به ویژه خوانندگان زن استفاده می کنند. شرکت کنندگان در مراسم عزاداری مصیبت حسین بن علی را گوش نمی کنند بلکه ترانه فلان خواننده را که از زبان مداح می شنوند و این خیانت به امام حسین(ع) است.مهدوی ادامه داد: ما به چه حقی می توانیم آواز خواننده ها را به مداحی تبدیل کنیم حال این که مردم در دل هایشان به ما می خندند، مداحان برای سبقت از هم به محتوای آثار توجه نمی کنند.وی اظهار کرد: مداحان علاقمند اگر به راستی به دنبال اشعار با مفهوم هستند می توانند از دیوان شعرایی همچون، شرف الشعرا، نوبر ساروی و کلیات اشعار ملا علی فاخر استفاده کنند.

این مورخ مازندرانی با اشاره به استفاده از علم و پرچم در عزادارای ها، گفت: این نشانه ها ریشه تاریخی دارد و برای متمایز کردن دسته سپاهیان بوده که هریک با درفشی شناسایی می شد.مهدوی در مورد به حرکت در آوردن علامت توسط هیات های عزاداری که توسط جوانان انجام می شود، بیان کرد: این اتفاق نخستین بار در زمان صفویه صورت گرفت. بعضی از جوانان با بستن کمربندهای سنگین علامت های سنگینی را حمل می کنند که ممکن است حمل آن برایشان اثرات سویی داشته باشد؛ اما بعضا مشاهده می کنیم که تعدادی از همین جوانان که ادعای پهلوانی دارند دست به هنجار شکنی می زنند. وقتی به چهره عمومی تبدیل می شوند حق ندارند از نرم های اجتماعی خارج شوند. وی با اشاره به کمرنگ شدن نمایش آئینی مذهبی تعزیه، اظهار کرد: در ایام محرم تعزیه را به حرکت در می آوردیم تا با اجرای آن مردم مصیبت و مظلومیتی که بر خاندان پیامبر(ص) وارد شده است را بیشتر لمس کنند.

*خود زنی و خودنمایی دو روی سکه

این پژوهشگر و مورخ مازندرانی با بیان این که زنجیر زنی نیز در فرهنگ ما وجود نداشت و بیشتر از درون ترک های آناتولی به وجود آمد، گفت: در هیچ یک از روایت ها و قرآن نیامده است که بدن خود را زخمی و خون آلود کنید.وی با تاکید بر این که عاشورا درس معنویت است نه این که به خود آسیب برسانیم، بیان کرد: قمه زدن هم اصلا جایز نیست. بعضی ها به عنوان نذری بر سر طفل خردسال خود قمه می زنند در حالیکه این اقدام خلاف شرع است.مهدوی ادامه داد: اگر این زخم عفونت کند و موجب مرگ فرد شود آیا شهید محسوب می شود؟!! اصلا قمه زدن برای چیست آیا به دنبال این هستیم که بگوییم فرق علی(ع) را با شمشیر شکافتند؟!!وی با بیان این که خود زنی و خودنمایی دو روی سکه خرافات در عزاداری هستند، اظهار کرد: نذر هم باید بر اساس دانایی باشد.

مهدوی با اظهار این که ما تصور کنیم با ضربه زدن به  خود و یا کودکان مان نذر خود را به امام ادا کردیم، تصریح کرد:این توهین به امام حسین (ع) است. وی همچنین به مراسم اطعام دهی و پخش نذری در بین عزاداران حسینی اشاره کرد و این اقدام را پسندیده دانست.مهدوی افزود: در محضر حسین (ع) طبقه اجتماعی وجود ندارد و تنها سرمایه معنویت است.

این پژوهشگر مازندرانی با بیان این که برخی افراد در منبر به تعریف عاشورا و قیام امام حسین(ع) می پردازند در واقع عاشورا را تحریف می کنند، ادامه داد: آن ها اطلاع درستی از تاریخ ندارند، ما باید با استعانت از تاریخ، تاریخ هایی که دارای مرجع و ماخذ هستند به ذکر واقعه بپردازیم.وی افزود: تاریخ طبری و یعقوبی نزدیکترین منابع تاریخی به واقعه هستند.

مهدوی با بیان این که تکلیف ما این نیست که تنها اشک مردم را در آوریم، افزود: اگر اشکی ریخته می شود به خاطر این است که دلمان شکسته شد.وی با بیان این که مداحان و طلبه ها باید از محور بحث های تکراری خارج شوند، گفت: سخنان باید به روز باشد طوری که از حلاوت آن کاسته نشود.وی آوردن موبایل به مجالس عزاداری را نوعی آسیب عنوان کرد و بیان داشت: در زنگ های موبایل از آهنگ های شاد استفاده شده که به صدا در آمدن موبایل در حین عزاداری موجب خنده عزاداران می شود.

مهدوی انجام بعضی از افراد به ظاهرعزادار در جلوی تکایا و حسینه ها را از دیگر آسیب های این ایام عنوان کرد و یادآورشد: اگر کسی به سمت عزاداری برود و وارد مجلس نشود مرتکب گناه شده است.