قاچاق دام، چالش امنیتی گرانی گوشت

قاچاق دام به کشورهای همسایه باعث شده حتی واردات گوشت نیز نتواند جلوی افزایش قیمت‌ها را بگیرد. کار به جایی رسیده که جابه‌جایی دام بین استان‌ها نیز ممنوع شده است! ماجرا چیست و دولت برای حل مشکل چه کرده است؟

بعد از اینکه در ماه‌های اخیر بازارهای ارز و طلا دچار جهش‌های مداوم شد، به تبع آن، بازارهای کالایی هم در امان نماندند و بسیاری از کالاهای تولید داخل و وارداتی سیر افزایش قیمت را در پیش گرفتند. دولت در این شرایط وارد عمل شد و با اولویت قرار دادن کالاهای اساسی و اختصاص ارز دولتی 4200 تومانی برای واردات آن‌ها، قیمت مواد خوراکی اصلی خانوارها را تا حدودی کنترل کرد. اما این سیاست هنوز نتوانسته آن‌طور که انتظار می‌رفت از رشد قیمت کالاهای اساسی‌ مانند گوشت جلوگیری کند.

اما موضوع آن‌طور نیست که برخی سعی دارند آن را به دخالت‌های دولت در بازار مرتبط کنند. این گروه که قبلاً مدعی بودند با آزادسازی قیمت ارز، صادارت شکوفا می‌شود، حال که با کمبود دام گوسفندی و قاچاق گسترده آن به کشورهای همجوار مواجه شده اند، می‌گویند دولت در این بازار هم نباید دخالت کند تا قیمت دام خود را با همان قیمت صادراتی در کشور به فروش برسانند؛ موضوعی که اجرای آن ممکن است امنیت غذایی کشور را با مشکل روبه‌رو کند.

کاهش ارزش پول ملی، صادرات و قاچاق به خارج را باصرفه کرده است، اما همین قاچاقچی‌ها و صادرکنندگان غیرقانونی سود خود را از حمایت‌های دولتی در بخش تولید و نهاده‌ها کسب می‌کنند. یعنی اگر قرار بود نهاده‌ها و خوراک دامی با قیمت ارز آزاد به تولیدکنندگان برسد، در این صورت امکان نداشت صادرات برای آن‌ها تا این حد منفعت داشته باشد. اینکه دولت به‌منظور تنظیم بازار و همچنین حمایت از تولیدکننده‌ها، نهاده‌های دامی را با ارز 4200 تومانی وارد کند و همان دام‌ها به کشورهای دیگر قاچاق شود، با یکدیگر همخوانی ندارد.

آن‌طور که نماینده مردم ورامین در مجلس گفته، قیمت هر کیلوگرم دام زنده به دلیل افزایش قیمت ارز در عراق حدود 170 هزار تومان است و همین امر برای قاچاقچیان دام ایجاد انگیزه کرده است. به گفته سید حسین نقوی حسینی خروج دام از کشور تنها یک جرم اقتصادی نیست، بلکه به دلیل فقدان دام در منطقه و افزایش قیمت گوشت یک موضوع امنیتی است که باید توسط مسئولان اجرایی و نظارتی با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.

*ممنوعیت جابه‌جایی دام بین استان‌ها

با اینکه خارج کردن دام غیرقانونی اعلام شد، اما همچنان خبرها مبنی‌بر گسترش آن حتی از مبدأ تهران است. بدین معنی که دلالان دام، بزرگ‌ترین بازار مصرفی کشور (تهران) را رها کرده و هزینه و ریسک حمل دام از این استان تا کشورهای عراق و ترکیه را به‌دلیل سود بالای آن پذیرفته‌اند. این در حالی است که جابه‌جایی دام‌ها بین استان‌های کشور ممنوع اعلام شد و نامه‌ای با امضای وزیر کشور و معاون سیاسی امنیتی وزارت کشور به کلیه استانداری‌ها و نیروی انتظامی ابلاغ شد که نظارت بر جابه‌جایی دام زنده در استان‌ها تشدید شود.

بر همین اساس، در حال حاضر مقرر شده اگر استانی کمبود گوشت داشته باشد، نیاز خود را اعلام کند و پس از هماهنگی، لاشه گوشت برای آن استان ارسال شود و جابه‌جایی دام زنده حتی بین استان‌ها به‌طور کلی ممنوع شد.  باید دید که بعد از اجرای این ممنوعیت‌ها چه اتفاقی برای بازار گوشت خواهد افتاد. آیا امکان دارد قیمت گوشت قرمز کاهش پیدا کند؟ یکی از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی معتقد است که این قانون تازه به اجرا درآمده و برای تأثیرگذاری بر بازار باید مدتی از اجرای آن بگذرد.

*سود چهار برابری؛ انگیزه قاچاقچیان

با این حال عباس پشم‌فروش، کارشناس حوزه دام معتقد است دولت نمی‌تواند موفقیت زیادی در زمینه جلوگیری از قاچاق دام کسب کند. وی در گفت‌وگو با ایرناپلاس توضیح داد: روزها یک گله گوسفند را بر سر مرزها می‌برند سپس با تاریک شدن هوا آن‌ها را برای خروج بارگیری می‌کنند. او معتقد است مسئله، سود چهار برابری‌ است که قاچاقچیان از این راه می برند و اینکه مرزها بسیار باز و رها هستند.

در این زمینه احمد خانی، کارشناس روابط عمومی گمرک نیز گفت: گمرک صرفاً در ورودی و خروجی‌های رسمی مستقر است و این تنها بخش کوچکی از مرزهای ما را پوشش می‌دهد. وی افزود: در زمینه حمل دام هم چیز قابل پنهان و استتاری وجود ندارد که بتواند از مبادی گمرکی خارج شود.

بنابراین وظیفه اصلی جلوگیری با قاچاق دام، اکنون در دست پاسگاه‌های مرزی است. به هر روی کارشناسان معتقدند این امکان در حال حاضر به طور کامل وجود ندارد و بهترین اقدام برای جلوگیری از این روند تنظیم قیمت‌هاست.

عباس پشم‌فروش بر این باور است که در حال حاضر که به عید نوروز نزدیک می‌شویم هم باید هرچه سریع‌تر به واردات دام زنده روی بیاوریم. به گفته وی، دامپزشکی اکنون در حال پیگیری این موضوع است و قرار است واردات گوشت از کشورهای رومانی و استرالیا انجام شود.

*پیشنهاد خرید گوشت داخلی با یورو!

وی گفت: وضعیت قاچاق چنان فشاری بر بازار گوشت آورده که قیمت مرغ هم از آن در امان نبوده است. در حال حاضر به‌منظور تشویق تولیدکننده‌های مرغ اعلام کرده‌ایم که هر تولیدکننده در ازای تحویل یک کیلوگرم گوشت مرغ در داخل، هفت کیلوگرم ذرت و چهار کیلوگرم سویا با قیمت دولتی می‌گیرد.

به گزارش ایرنا، این کارشناس امور دام با بیان اینکه مرغ زنده هم با مسئله قاچاق روبه‌رو است، گفت: پیشنهاد ما این است که دولت همان‌طور که هر کیلوگرم گوشت مرغ را به قیمت یک ونیم یورو از کشورهای خارجی خریداری می‌کند، به تولیدکننده‌های داخلی نیز قیمت یک یورو را برای هر کیلوگرم پیشنهاد دهد. در این صورت هم تولید افزایش می‌یابد و هم مسئله قاچاق حل می‌شود.وی گفت: گوشت دام به‌صورت لاشه هم با قیمت هر کیلو 5.7 یورو وارد می‌شود. در حالی که با همین قیمت و حتی کمتر از آن می توان تولیدکننده‌های داخلی را از قاچاق منصرف کرد.