سفر به آشیانه عقاب ها در بلندای« آلاشت»

آسفالت جاده، پرپیچ‌وخم در دل مسیری جنگلی-کوهستانی کشیده شده است، هنوز کناره‌های جاده  از آخرین برفی که باریده است، گل‌نشان است و سبزه‌های نورسته از زیر برف همچون زمردی می‌درخشند، با هر پیچ جاده، بالا و بالاتر می‌رویم، آدمی از زیبایی مناظر نمی‌داند به کدام سوی جاده بنگرد، تقابل صخره و درخت، شکوفه و برف، آلاشت را رؤیایی کرده است.

اینجا آلاشت است، آن‌چنان در اوج که آشیانه عقاب‌ها نام‌گرفته است، شهری در ارتفاع نزدیک به ۱۹۰۰ متری از سطح دریا، در جنوب استان مازندران و در شهرستان سوادکوه. دو عنصر مهم اما گمشده روزگار امروز، احساس آرامش و سلامت است که هر دو در شهر آلاشت قابل‌دستیابی است، مکانی دور از قیل و قال کلان‌شهرها، پر از آرامش کوهستان‌ها، هوای پاک جنگل‌ها و صفای باطن روستانشینان.

آلاشت، مکانی دور از قال و قیل کلان‌شهرها، پر از آرامش کوهستان‌ها، هوای پاک جنگل‌ها و صفای باطن روستانشینان است نبض پیوسته و منظم محیط‌زیست که برخاسته از قوانین طبیعت است بر شکل‌گیری آداب‌ورسوم مردم منطقه، تکوین آن و همچنین چهره و پوشش مردمان نقش داشته است.

گونه‌های گلگون ساکنان همیشگی منطقه، نشان از مجاورت آن‌ها در سرمای روزهای زمستانی کوهستان دارد و پاپوش‌های رنگارنگ و سنتی که در دستان ماهر زنان منطقه با شش میل بافته می‌شود، محافظ خوبی برای روزهای سرد و یادگاری زیبا از سفر به آلاشت است.

رفت‌وبرگشت ماکوها از میان تارهای سپید، ثانیه‌های زندگی زنان بافنده را بر وجود جاجیم جاودانه می‌سازد تا حکایت‌گر هنر آفرینندگان خود باشد. جاجیم و شمد پیشکشی دیگر از زنان هنرمند این دیار بوده، زنانی که رنگ هنر بر دستانشان بیشتر از صنعت نقش بسته است.

در آلاشت، خانه‌سازی نیز با مقتضیات اقلیمی محیط کوهستان هماهنگی یافته و خانه‌ها درشیب کوه بناشده‌اند، باوجود ساخت‌وسازهای جدید و تغییر نمای شهر، هنوز هم می‌توان در بافت تاریخی شهر، کوچه‌های باریک و سنگ‌فرش شده، دیوارهای کاه‌گلی عریض که سرما را در خود نفوذ نمی‌دهند و خانه‌هایی با سقف و نمای چوبی را مشاهده کرد.

سرآمد همه این خانه‌ها، خانه‌ای است با قدمت بیش از یک قرن که اکنون موزه مردم‌شناسی آلاشت شده است، خانه‌ای دوطبقه از جنس خشت و چوب‌های محکم بلوط و راش. هرچند قدمت زمان رنگ سرخ چوب راش را کدر کرده است و تفاوت رنگ آن بارنگ قهوه‌ای روشن چوب بلوط چندان قابل‌تشخیص نیست اما از زیبایی بنا کاسته نشده است.

کنگره‌های زیبای حاشیه سقف، یادآور هنر مردمان این دیار در صنعت چوب است که در دیگر لوازم زندگی نیز متبلور گشته است و در این موزه می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد. کاتی (نردبان)، لاک (تشت)، کچه (قاشق)، کلز (ظرف شیر) و کترا (ملاقه) که همه از جنس چوب‌اند و با ساده‌ترین ابزار ساخته‌شده‌اند.

موزه مردم شناسی آلاشت بیانگر نوع زندگی مردم منطقه است

رضا دانش‌زاده، رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سوادکوه، در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه موزه آلاشت یک  موزه مردم‌شناسی است نه تاریخی، افزود: قدمت اشیاء این موزه کمتر از صدسال است، این اشیاء نه به خاطر قدمت تاریخی، بلکه به خاطر آنکه بیانگر نوع زندگی مردم منطقه هستند، دارای اهمیت است.

اشیاء موزه مردم‌شناسی از نوع اشیایی هستند که هنوز مردم آلاشت در زندگی خود از آن‌ها استفاده می‌کنند و نمونه‌ بسیاری از آن‌ها را می‌توان همچنان در خانه‌های مردم آلاشت و مناطق اطراف مشاهده کردوی همچنین در رابطه با بافت تاریخی شهر آلاشت گفت: این بافت در سال ۱۳۴۸ ثبت ملی شده و هرگونه ساخت‌وساز در این بافت باید با استعلام و نظر سازمان میراث فرهنگی باشد و انتظار می‌رود که شهرداری پیش از هر اقدامی برای صدور مجوز ساخت‌وساز در این بافت تاریخی، نقشه معماری بنا را به سازمان میراث فرهنگی بفرستد تا آیتم‌های معماری بنا همسو با آیتم‌های میراث فرهنگی باشد.

دانش زاده افزود: هماهنگی میان شهرداری و میراث فرهنگی در این زمینه، موجب حفظ این بافت تاریخی برای آیندگان خواهد بود.

وی در رابطه با صنایع‌دستی آلاشت گفت: هنوز هم برخی زنان منطقه، معیشت خود را از طریق بافت جاجیم می‌گذرانند. این زنان در کارگاه صنایع‌دستی که به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سوادکوه در آلاشت دایر شده است به بافت انواع جاجیم، شمد و حوله مشغول هستند.

موسی فرهادی، مسئول رصدخانه آیت‌الله صالحی مازندرانی شهرداری آلاشت نیز در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: رصدخانه در سال ۱۳۸۵ به همت شهرداری آلاشت بناشده است، در ابتدا هدف، ساخت یک مرکز گردشگری علمی بوده است، اما اکنون علاوه بر آن، رصدخانه به‌صورت یک مرکز علمی – ترویجی نجوم نیز فعالیت می‌کند. یکی از فعالیت‌های مهم این رصدخانه، رؤیت هلال ماه‌های رمضان و شوال است.

به بیان وی، این رصدخانه پاسخگوی سه نوع مخاطب است؛ یکی پژوهشگران دانشگاهی، دیگری علاقه‌مندان حرفه‌ای علم نجوم مانند گروه‌های دانشجویی و درنهایت عموم مردم.

شب رصدی در مرتفع‌ترین رصدخانه ایران

وی در ادامه افزود: این رصدخانه، پنج‌شنبه هر هفته، پس از اذان مغرب، در صورت مساعد بودن شرایط جوی، به روی عموم مردم باز است و شب رصد عمومی است. در ایام خاصی از سال، همچون ایام نوروز، برنامه پژوهشی مرکز تعطیل می‌شود و برای شب‌های رصدی، کاملاً در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

فرهادی در رابطه با تلسکوپ رصدخانه گفت: این تلسکوپ بازتابی و با قطر ۱۴ اینچ مجهز به موتور ردیاب و سیستم جستجوی هوشمند است. ازنظر کیفیت اپتیک تصویر و اندازه، جزو بهترین تلسکوپ‌های حال حاضر ایران است و با قرار داشتن در ارتفاع ۱۸۱۸ متری از سطح دریاهای آزاد مرتفع‌ترین رصدخانه ایران محسوب می‌شود. از دیگر امکانات مجموعه اتاق آسمان‌نما، آمفی‌تئاتر و نمایشگاه عکس است.

هنگامی‌که آفتاب در باختر، پایین‌تر از آلاشت قرار می‌گیرد، جاذبه منحصربه‌فرد دیگری در آلاشت رخ می‌نماید، از پله‌های سنگی رصدخانه درشیب کوه که بالا برویم، انگار پله‌پله تا آسمان می‌روی و ستارگانی که در مخمل آسمان سوسو می‌زنند، جلوه‌ای دیگر می‌یابند و می‌توان لذت سفر به آلاشت را باتجربه یک‌شب زیبای رصدی از زمین تا اوج آسمان برد.