بهره برداری غارت گرانه بلای جان جنگل ها

فوق دکتری علوم زمین و بسترشناسی گفت: دخل و تصرفات نامسئولانه و بهره برداری های غارت گرانه جنگل های مازندران را با خطر انهدام رو به رو کرده است.پرفسور عطاالله قبادیان اظهار کرد: نوار سبز شمالی هنوز تبلوری از توانمندی زیست محیطی فلات خشک ایران را به ویژه در منطقه خاورمیانه به نمایش می گذارد.وی خاطرنشان کرد: با وجود آن که امروز هم تاخت و تازهای غارتگرانه در عرصه جنگل های مازندران صورت می گیرد و اراضی آن مورد تجاوز مداوم و عرصه وجودی این باریکه زمردین فلات، رو به تخریب است چیزی از توانمندی های زیست محیطی جنگل های مازندران کم نمی کند.این عضو هیئت علمی دانشگاه وین، در مورد زمان شروع بهره برداری از جنگل های شمال به ویژه جنگل های مازندران، گفت: بهره برداری از جنگل های مازندران از دهه 20 شمسی در مدت 5 سال اشغال شمال ایران به لحاظ نیاز گسترده به تراورس های راه آهن، چوب های تونلی، تولید ذغال چوب و دیگر مصارف صنعتی آغاز شد.قبادیان افزود: البته در اواسط دهه 20 شمسی پس از تخلیه ایران از نیروهای اشغالی، سازمان های جنگلبانی تاسیس شده دوره پهلوی اول دوباره فعال می شوند اما آن هم در حد دریافت حق و حقوق دولت از برداشت هر مترمکعب چوب از جنگل بوده است.وی تصریح کرد: در اواخر دهه 20شمسی زمزمه نجات جنگل های شمال از طریق کارشناسان خارجی به ویژه کارشناسان اصل 4 آن روز به گوش مسئولان قرقبان در کشمکش های سیاسی و جاه طلبی رسانده شد اما فضای بی ثبات سیاسی مجال رسیدگی به جنگل های شمال را به مسئولان نداد.عضو هئیت علمی دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: از اواسط دهه 30 شمسی با ایجاد آرامش سیاسی در کشور مسئله ساماندهی وضعیت جنگل ها و مراتع کشور به ویژه جنگل های مازندران در کانون توجه قرار گرفت و ازجمله مسئله قرق کردن عرصه جنگل ها که در آغاز از حاشیه تمام جاده های اصلی تا عمق 5 کیلومتری در جهت ایجاد یک کمربند حفاظتی برای جنگل های شمال به اجرا در می آید تا به این طریق از نفوذ غیرمجاز به داخل جنگل ها جلوگیری شود.قبادیان گفت: اواخر دهه 30 شمسی به تدریج مسئله ملی شدن جنگل ها و مراتع کشور مطرح و به صورت جدی پیگیری شد.وی تصریح کرد: اما در همین زمان نهادهای رسمی دولتی از جمله صنایع چوب و کاغذ شمال و دیگر نهادها حالا به هر علت با نیت خیر یا اشتباه پیکره جنگل های شمال به ویژه مازندران را با ایجاد شبکه گسترده ای از جاده های ماشین رو درهم می شکنند و تا قلب جنگل های رو به انقراض نفوذ می کنند که این امر راه را برای قاچاقچیان چوب جنگلی که در کمین نشسته بودند هموار کرد.فوق دکتری علوم زمین و بسترشناسی گفت: در دهه 40 برای استراحت عرصه های جنگلی شمال و به ویژه مازندران و فرصت دادن به نهال های جوان از جمله (راش، ملج، ممرز، نمدار و افرا) که در زمان رشد هر بار مورد تهاجم دام های پراکنده در عرصه جنگلی قرار می گرفتند طرح خروج دام از جنگل مطرح شد.قبادیان ادامه داد: این طرح به تدریج در دست اقدام و تا سال های پس از انقلاب نیز پیگیری می شد اما در نقطه مقابل این طرح، جنگل های مازندران به یک باره با سیل عظیمی از بهره برداری های ریز و درشت از رسمی تا قاچاقچیان حرفه ای رو به رو می شود.وی گفت: همراه با غرش بی شماری از اره موتورها، پای ماشین آلات سنگین راهسازی و کامیون های حمل چوب به جنگل باز شده و فرصت استراحت  را از جنگل های شمال می گیرد.عضو هیئت علمی دانشگاه وین خاطرنشان کرد: نهال کاری هایی که حتی از دهه 40 با قرق کردن حاشیه های جاده اصلی شروع شده بود متوقف و همه چیز بهم می ریزد و برنامه اسکان دادن دامداران حقیقی در حاشیه جنگل ها با ایجاد دامداری های صنعتی نیمه متمرکز با یک آشفتگی و شرایط بی قانونی رو به رو می شود.وی افزود: طرح جامع دامداری های حقیقی با هدف برقراری تدریجی تعادل بیولوژیکی در پناه عرصه حفاظت شده جنگل ها مختل و از بین می رود و به سرعت جنگل مازندران به عرصه تاخت و تاز تبدیل می شود که تا به امروز همچنان شاهد نابودی عرصه های جنگلی مازندران هستیم.قبادیان اعلام کرد: بر اساس برآوردهای کارشناسی جهانی در مدت 3 دهه اخیر وسعت نوار سبز شمال ایران به شدت تقلیل یافته است.

*عوامل موثر در ناپایداری جنگل های رو به انقراض مازندران

فوق دکتری علوم زمین و بسترشناسی در مورد عوامل موثر در ناپایداری جنگل های رو به انقراض مازندران، گفت: جنگل های شمال از چند جهت  مورد تخریب فزاینده قرار گرفته است.قبادیان تصریح کرد: از ارتفاعات سلسله جبال البرز شرایط آب و هوایی خشک و کویری نیمه های جنوبی از خط راس گذشته و به سمت نیمه شمالی البرز در حال پیشروی است که موجب پدید آوردن ارتفاعات لخت و فاقد پوشش گیاهی که حتی بخش هایی از ارتفاعات میان بند را در برگرفته شده است، پدیده ای که حاشیه بالادست دشت ها را مورد تهدید قرار می دهد.

وی افزود: از سمت شرق دشت های گرگان و گنبد متاثر از آب و هوای کویری صحرای توران و گرفتار تخریب به ویژه جنگل های آب خیز این دشت ها؛ روند ناپایداری و خشکی به قسمت های مرکزی رو به پیشروی است.عضو هیئت علمی دانشگاه وین گفت: تخریب گسترده جنگل های شمال تا مرحله لخت و صخره ای شدن عرصه های حوزه آب خیز آن، البته که ناپایداری اختلال در شرایط اقلیمی محلی به عرصه جنگلی برجای مانده حاشیه هم سرایت کرده و در حال گسترش است به این ترتیب استان مازندران از سمت غرب هم با ناپایداری در عرصه های طبیعی رو به رو است.وی تصریح کرد: قطع درختان جنگلی ارتفاعات فرسایش شدید قشر خاکی را به همراه داشته تا جایی که عرصه های تخریب شده قدرت بازسازی طبیعی خود را از دست دادند در این ارتفاعات که روزی نه چندان دور زیر پوشش جنگل صنعتی قرار داشتند صخره های لخت سر برآوردند هم زمان با تخریب جنگل های باقیمانده و مراتع ییلاقی منابع کمیاب دیگری که خاص دامنه های البرز تا مدخل جنگل های طبیعی آن چون گیاهان دارویی خوراکی و صنعتی خودرو که می توانست منبع درآمد و اشتغال زایی برای کوه نشینان این واحد ژئوسیستمی باشند تدریجا محو و از بین می روند.