انحراف در بوم‌گردی با گردشگری غیرعلمی

بیکاری، دغدغه های اقتصادی ، فقدان توسعه اقتصاد شهری با اقتصاد روستایی و کاهش توان اقتصادی مردم بومی مازندران، مهاجرت از روستا به شهر در سالهای گذشته در این استان را بیش از پیش کرده است.

اما برخی از این مردمان که به بهانه بهره امیدی ، زادگاه خوش آب و هوای خود را رها و به فرج درآمدی بیشتر وارد دروازه های شهر ها شدند، چند سالی است به لطف صنعتی نوظهور در گردشگری مازندران، بقچه بسته و به روستاهای خود بازگشته اند.

بوم گردی یا اکوتوریسم همان گردشگری است که روستاییان سرگردان در میان شهر و روستا را به زادگاهشان امیدوار کرده اما در حالی برخی از این افراد از سر ناچاری و ضعف اقتصادی دست به فعالیت بوم گردی میزنند که از هیچ زاویه آن بجز درآمدزایی آن با خبر نیستند و آن را به مانند کسب و کارهای دیگر می نگرند.

بر اساس مشاهدات میدانی  ایرنا از چند منطقه استان مازندران که میزبان بوم گردان می باشند، مجموعه های بوم گردی برپا شدند که نه مجوزی دارند و نه حتی الفبای بوم گردی و یا گردشگری را می دانند. البته هدف از گزارش جلوگیری از فعالیت اقتصادی مردم بومی نیست ؛ بلکه هدف ایجاد نگاه مسئولانه و هدایت گردشگری به عنوان یک صنعت به سمت ایجاد اشتغال پایدار در سایه حراست از منابع، ارزش ها و هویت اصیل مازندرانی است.

خبرنگار ایرنا در گذر از روستاها و مناطق کوهستانی بابل ، آمل و سوادکوه با خانه های بوم گردی در میان جنگل های مازندران و ارتفاعات روبرو شد که برخی از آنها بوم گردی را تنها در شنیده های خود تعریف می کردند.

این افراد نه برنامه ای برای بوم گردی در دست داشتند و نه شیوه و چگونگی معرفی فرهنگ بومی را می دانستند و حتی پذیرایی مهمانان با غذای محلی را در سبد خود نداشته و همانند رستورانها با چلوکباب میزبانان خود را پذیرایی می کردند.

یونس که با همسرش بوم گردیش را می گرداند گفت: 2 سال است که از شهر به روستای زادگاهم برگشتم و بوم گردی دائر کردم.وی با بیان اینکه در گذشته از همین روستا به قائمشهر مهاجرت کرده و در آنجا بنای ساختمان بود، اضافه کرد: با به دنیا آمدن دومین بچه ام دیگر درآمدم کفاف هزینه زندگیم را نمیداد. این مجموعه دار 39 ساله بیان کرد: از بچه های محل شنیده ام که در ایجاد بوم گردی پول خوبی وجود دارد و برای همین به روستا بازگشتم و در کنار خانه پدری و برادرانم بوم گردی راه انداختم. یونس که از پنج خانه مجموعه بوم گردیش سه خانه را جدید و با معماری شهری ساخته، اظهار کرد: بیشتر مشتریانش از استانهای اصفهان و تهران هستند و پول خوبی برای یک شب ماندن در طبیعت و یا خانه هایش میدهند.

روستای یونس که مجموعه با تمام خانواده یونس پنج خانوار سکنه دارد، و جز اسب و قاطر قبلا وسیله نقلیه ای وارد آن نشده است، امروز جولانگاه خودرو های گران قیمت و لوکس به اصطلاح بالاشهری ها شده است.

وی در جواب این سوال که هدفش از بوم گردی چه بوده است، بیان کرد: درآمد خوب…

یونس همچنین در جواب این سوال که آیا از خطرات و آسیب های محیط زیستی و یا اجتماعی بوم گردی آگاه است، گفت: آسیبی ندارد، مسافر می آید ، می خورد ، کیف می کند و منم پولم را می گیرم.

**خطر رفتار غیر مسئولانه درانحراف بوم گردی

همچنین  در ادامه کارشناس گردشگری در گفتگویی اظهار کرد : رفتار غیر مسئولانه در مدیریت و اجرای بوم گردی ممکن است این بستر گردشگری را از اهداف خود دور کند و خود منجر به آسیب بیشتر بر پیکره زخم دیده طبیعت شود .

زینب آقا داداشی افزود : با بوم گردی نباید به مانند دیگر طرح هایی که چند دهه اخیر اجرا شد هیجانی برخورد کرد و در مسیر آن شتاب زده و غیر مسئولانه رفتار کرد . وی با اشاره به اینکه متاسفانه دغدغه ها و کاستی های اقتصادی مردم را به سوی هر کاری سوق داده است، تاکید کرد: بوم گردی نیز به جهت درآمدزا بودن آن سیبل توجه بسیاری قرار دارد.

آقا داداشی تاکید کرد : در بوم گردی در کنار مسئولیتی که برای گردشگر تعریف شده، دارندگان مجموعه های بوم گردی نیز دارای شرح وظایف و مسئولیتی سنگین هستند.این کارشناس گفت: دارندگان بوم گردی به عنوان سفیران فرهنگی هر منطقه و همچنین پل های ارتباطی میان دنیای سنتی و مدرن، مسئولتی سخت بر دوش دارند.

وی با تاکید بر نگاه علمی ، آگاهانه و مسئولانه در هر فعالیت حوزه بوم گردی، ادامه داد: مجموعه داران باید نسبت به ظرفیت ، آسیب ها و خطرات زیست محیطی ، اقتصادی و اجتماعی بوم گردی کاملا آگاه و هوشیار باشند.

آقاداداشی اظهار کرد: بوم گردی نباید بستری برای تهاجم فرهنگی ، تغییر در اقتصاد بومی و همچنین صرفا زمینه ای برای کسب سود باشد.این کارشناس گردشگری همچنین گفت: در کنار این، با توجه به نگاه صنعتی و درآمدزایی به بوم گردی، باید هدف مند و علمی رفتار کرد تا مشتریان راضی و همچنین بازار سازی شود. وی با بیان اینکه اغلب برنامه های ما فقط به صورت ظاهری از کشور های توسعه یافته کپی برداری و پیاده می شود ، تاکید کرد : اگر بوم گردی نیز مانند دیگر طرح ها منحرف گردد ، نه تنها به محیط زیست ، بلکه در همه زمینه های فرهنگی و اجتماعی به ساکنین بومی خسارت وارد خواهد کرد .

آقا داداشی گفت : بوم گردی ها و مدیران گردشگری استان باید به گونه ای عمل کنند که مروج فرهنگ بومی مازندران باشند، نه اینکه متاثر از فرهنگ های غیر بومی هویت یک اجتماع را تغییر دهند ، آن بلایی که امروز در اکثر روستاها و شهرهای استان به وضوح مشاهده می شود .

** انحراف در بوم گردی با گردشگری غیر علمی

معاون گردشگری میراث فرهنگی استان مازندران در این باره به ایرنا گفت: متاسفانه در هرکجای ایران اندکی ظرفیت جذب منابع مالی و درآمدی ظهور کند، افراد بدون علم به چند و چون آن و همچنین آسیب ها و فرصت های آن به سوی این منابع مالی می شتابند. مهران حسنی افزود: گردشگری و به تبع آن بوم گردی، به خصوص در استان مازندران، نیز یکی از ظرفیت های دائمی و قوی جذب منابع مالی است که در برخی مواقع وسوسه برانگیز می باشد. وی تاکید کرد: بدون نگاه علمی و آموزش های حرفه ای و همچنین ترسیم هدف حفظ و اشاعه فرهنگ و سنت بومی، مطمئنا بوم گردی به انحراف خواهد رفت.او تاکید کرد: برای جلوگیری ازاین انحراف باید نگاه بوم گردان و مسئولین محلی و حتی مسئولین گردشگری، علمی و با آگاهی مناسب اقدام و نظارت کنند.وی گفت: برای استقرار روشی علمی طی چند سال گذشته برای تمامی متقاضیان دریافت مجوز و احداث بوم گردی، کلاس ها و آموزش های دوره ای و مستمر برگزار شده و هنوز نیز انجام می شود.

معاون گردشگری افزود: اما با توجه به اینکه بسیاری پنهان از نظارت و دیده گان میراث فرهنگی اقدام به برگزاری تورهای بوم گردی می کنند که بسیار آسیب زننده خواهد بود .حسنی با بیان اینکه دهیاران نوک پیکان نظارت بر روستاهاو مناطق دور دست هستند، گفت: دهیاری ها باید در این مواقع هشیار باشند و از چنین انحرافی جلوگیری کنند.

** ترس بوم گردان از کاغذ بازی دریافت مجوز

معاون گردشگری مازندران گفت: متاسانه به دلیل روند طولانی مراحل اداری در کشور ترسی در دل مردم برای مراجعه و دریافت مجوز است که بدون دریافت مجور اقدام به فعالیت اقتصادی میکنند. او با بیان اینکه تا حدودی نیز مردم حق دارند، افزود: میراث فرهنگی استان مازندران برای جلوگیری از اتلاف وقت متقاضیان در پله های میراث فرهنگی تمام فعالیت دریافت مجوز را به دهیاری ها سپرده و نیازی به حضور متقاضی نیست. حسنی بیان کرد: اما تمامی نظارت ها و بررسی های دوره ای بر عهده میراث فرهنگی است و فقط متقاضی در آموزش های دوره ای حاضر می شود. معاون گردشگری استان مازندران هم چنین از برخورداری تسهیلات کم بهره(6 درصد) برای مجموعه دارانی که دارای مجوز و طرح های توسعه بوم گردی هستند به عنوان طرحی تشویقی برای دریافت مجوز اشاره کرد.