کیش و مات صنایع دستی در صفحه شطرنج گردشگری

حرف آنلاین/سارا ربیعی:صنایع دستی، سفیران فرهنگی یک قوم و قبیله اند که هیچ گاه از گزارش پیام خود دست نمی کشند، این هنر باتوجه به ويژگي ها و شاخصه‌هاي آن مي‌تواند بعنوان يك پيام‌رسان جدي از فرهنگ و تمدن ايراني و اسلامي مازندران در سطح جهاني نقش ايفاء نمايد. سه عنصر هنر، فرهنگ و صنعت در ذات صنايع دستي استان نهفته است.صنایع دستی مازندران، روایتگر صنعت و هنر نیاکان و بیانگر هنر و ذوق ساكنان كرانه درياي مازندران است و تجلی گاه بخش قابل ملاحظه ای از هنر وخلاقیت اقوامی است که با این صنایع سر و کار دارند.

باید گفت در مبحت توسعه فرهنگی و جهانگردی چیزی که مهم است، این موضوع است که تنها به رابطه مردم و اشیاء و یا انواع فرهنگ ها و آثار باستانی و نظایر آن محدود نیست، بلکه به  بسط نوعی رابطه معنوی فرهنگ که شامل آگاهی از روش ها و کردارها و به طور خلاصه هنر و نحوه زندگی و روابط انسانی اقوام مختلف و مسافرت مردم جهت آگاهی از آنچه که در دنیایی امروز می گذرد نقش بسیار مهم و ارزنده ای در بسط توسعه فرهنگی ملل مختلف  ایفاء می نماید.

اگر گردشگری به مسئله فرهنگ توجه نماید، این امر می تواند یکی از راه های توسعه فرهنگی و آگاه سازی جوامع در خصوص ارزش های بومی و محلی به شمار آید. در واقع این گردشگری فرهنگی است که فرصت هایی را بوجود می آورد که افراد متعلق به فرهنگ های گوناگون بتوانند یکدیگر را درک کنند و به غنای فرهنگ یکدیگر پی ببرند.

در زمانی که جهانی شدن رو به افزایش است، حفظ و پایداری چشم انداز های فرهنگی بومی مستلزم معرفی و تبلیغات است، یعنی اینکه جهانی فکر کنیم و منطقه ای و محلی عمل کنیم و در عین احترام به قوانین جهانی، فرهنگ بومی را پاس بداریم. این در حالی است که دستیابی منطقی و مادی، معنوی و عاطفی به توسعه فرهنگی هم یک حق و هم یک امتیاز محسوب می شود. از این رو شناخت دیگر فرهنگ ها و میراث حاصل از آن ها به امری ضروری مبدل شده است.

برگزاری جشن های ملی و قومی که درون آن به تبلیغ صنایع دستی هر منطقه پرداخته شود، نمایشگاه های بین المللی و… همگی جزو راهکارهایی به شمار می آیند می تواند به اعتبار بخشیدن این ثروت فرهنگی کمک نماید .

بر اساس تحقيقات و کاوش هاي باستانشناسي سابقه و قدمت صنايع دستي در استان مازندران به قبل از ميلاد مسيح مي رسد.گواه اين مدعا ، کشف غار کمربند و هوتو در  بهشهر و اشياء به دست آمده از آن که متعلق به شش هزار سال پيش از ميلاد مسيح است ، حکايت از آگاهي مردم آن عصر به فن ريسندگي و تبديل پشم به نخ دارد . همچنين وجود مصنوعات سنگي ، سنگ تراشيده هاي مسي ، سفالي و مفرغي زرين ، نشانه توليد لوازم خانگي توسط مردم اين استان در گذشته بوده است .

در نقش های قالی کلاردشت گویی طبیعت زیبا و در عین حال سخت کوهستانی متجلی می شود.زيراندازهاي دست بافته هنرمندان مازندراني و  صنايع دستي مرتبط با سفال و كوزه و سراميك و منبت و معرق و سوزندوزي ها و خاتم و مينا و كنده كاريها و اشكال و اجسام ساخته شده در جاي جاي اين سرزمين، آرامش ، ايمان ، عشق ، رضا و محبت را به مخاطب خود هديه مي كند و دستان هنرمندانش فرش محبت زيرپاي افراد مي گستراند تا هم اوج خيال و پرواز را به رخ بكشد و هم نهايت فروتني و از خود گذشتگي و مهمان نوازي مازندراني ها را نشان دهد .

 *صنايع دستي مازندران حکایت گر شکوه فرهنگ کهن

صاحبان پیشه و فن در مازندران همواره با عشق به زیبایی،وسایل مادی زندگی را خلق کرده اند.دستان هنرمند،ذهن مستقل و پویا و اندیشه جستجوگرشان مجموعه ای دیدنی و سزاوار تحسین را از گذشته های دور برای ما به یادگارگذاشته است.لاک تراشی،ساخت وسایل چوبی،حصیربافی،بافت جاجیم و گلیم و شمد،سفال گری ،نمدبافی،سوزن دوزی و…تنها بخشی از میراث های بجا مانده از فرهنگ کهن مازندران که قدمتی به اندازه تاریخ طبرستان دارد و به هرکدام که بنگری می توانی در پس آن حکایت های بی شماری را از گذشته ها بیابی.

در استان مازندران به دلیل شرایط جوی و محیطی و وجود جنگل های فراوان تولید صنایع و هنرهای چوبی بسیار رایج بوده است. از جمله اشیای کنده کاری شده، پیمانه و ظرف شیر، قاشق شربت خوری، صندوق تخته شطرنج یا تخته نرد، قندان و مجسمه های حیوانات است. چوب هایی که برای این رشته هنری استفاده می شود چوب هایی اند که دارای سطح صاف و مناسبی هستند مثل چوب گردو، فوفل، راش، انار سرخ، انار زرد و افرا، اما برای کارهای ظریف تر از چوب گلابی استفاده می شود.

اين همه تنها نشانه هايي از موجوديت و هويت سرزمين ماست كه مي تواند هر گردشگري را به خود دعوت نمايد و در كنار مواهب طبيعي، دست افزارهاي بشري خود را يادگار خانه هاي مردماني در هر گوشه ي جهان نمايد.

*جذب گردشگر با زبان صنایع دستی

هیچ هنری همچون هنر صنایع دستی، نمی تواند فرهنگ و سنن یک ملت و یا منطقه رابه مردمان آینده ای دور انتقال دهد و تداوم بخشد.زبان صنایع دستی ظریف و گیرا و سرشار از زیبایی و خلاقیت است. در حقیقت صنایع دستی، دمیدن روح زیبایی و طراوت به زندگی انسان هاست. به طور کلی با پیوند میان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی می توان انتظار داشت که هر گردشگری چه داخلی و چه خارجی که به منظور استراحت و دیدار از یادمان های تاریخی و جاذبه های گردشگری به طور کلی میراث فرهنگی به شهر یا کشور دیگر  عزیمت می کند. در طی مدت اقامت خود و بر حسب میزان درآمد به هنگام بازگشت تمایل دارد که رهاورد مناسب (سوغات)، اثری شاخص که نشانگر فرهنگ و هنر آن شهر یاکشور مورد بازدید خریداری کند و به همراه خود به مبدا ببرد. بنابراین امروزه به منظور توسعه گردشگری، ضرورت دارد تا تشکیلات مربوط به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رابطه بسیار مستحکم و هماهنگی مطلوبی داشته باشد. زیرا بخش مهمی از زمان هر گردشگر به بازدید از جاذبه ها و آثار تاریخی و طبیعی اختصاص می یابد و محل اقامت و اسکان گردشگران می توان معرف میراث و صنایع دستی باشد و هم صنایع دستی به عنوان ره آورد مناسبی تلقی می شود اما نگراني مهمي كه امروز وجود دارد از بين رفتن اين هنرهاي سنتي و صنايع دستي بدليل مشكلات اقتصادي و عدم سرمایه گذاری در این صنعت است که  در صورت عدم حمايت از اين صنعت بي ادعا، هنر بومي منطقه به مرگي ابدي فرو ميرود..

 اين در حالي است كه در بسياري از كشورها صنايع دستي تقويت و حمايت مي شوند و حتي باعث ايجاد اشتغال و ارزي آوري مي شود.

*رشد قارچ گونه صنایع چینی

متاسفانه به دليل نبود برنامه جامع، اكنون بخش زيادي از اجناسي كه در فروشگاه هاي صنايع دستي منطقه به فروش مي رود، صنايع دستي خارجي است و  صنايع دستي چيني به جاي صنايع دستي ايراني در ويترين گالري ها جا خوش كرده است. بدون شك ايجاد اشتغال و كسب درآمد جاذبه گردشگري، حفظ و بقاي آداب و رسوم قومي، كسب درآمد ارزي و غيره مي‌تواند از پيامدهاي رونق صنايع دستي باشد. باید اذعان داشت نرخ بالاي بيكاري كشور و استان از يك سو و اشتغال نسبتا بالا در صنايع دستي از سوي ديگر توجه ويژه به اين صنعت را مي‌طلبد.

در اين ميان توجه به كاربردي كردن صنايع دستي و بسته بندي هاي جذاب و بازاريابي داخلي و خارجي و ايجاد نمايشگاه هاي دائمي  و حمايتهاي بانكي از هنرمندان و توليد كنندگان صنايع دستي مي تواند نقش مهمي در رونق صنايع دستي و در کنار آن توسه صنعت گردشگری داشته باشد.

اميد مي رود با ايجاد شهرك صنعتي پيشرفته صنايع دستي،نمایشگاههای دائمی و بازرچه های صنایع دستی در مازندران بخش قابل توجهي از مشكلات صنايع دستي استان حل شود تا با بهره گرفتن از جاذبه های گردشگری و هنری مازندران و فراهم آوردن موقعیت اقامت برای گردشگران مدت زمان اقامت گردشگران را افزایش دهیم چنانکه با توسعه این حوزه از گردشگری می توان برنامه ای حداقل 10 روزه برای حضور گردشگران در استان ریخت.