سیگارهای یواشکی

گذراندن اوقات فراغت، افزایش مکان‌های امنی چون کافی شاپ‌های سیگار آزاد در کنار سیگاری بودن همسر و لابی قدرتمند صنایع مواد دخانی از مهمترین علل گرایش بانوان به مصرف سیگار است.

درباره اش زیاد شنیده بودم برای همین تصمیم داشتم فضای متفاوتش را تجربه کنم. وارد که شدم مسئول خدمات به یک میز راهنماییم کرد و به محض نشستنم پرسید: زیر سیگاری؟ که در جواب گفتم بله! اتفاقا میز کناریم دو دختر جوان و دانشجو در حال سرو غذا بودند و متوجه پاکت سیگار روی میزشان شدم! برایم جالب بود که چطور یک دختر جوان بدون هیچ ابایی میتواند یک پاکت سیگار همراه خودش داشته باشد.پریسا دختری بود که گپ و گفت را با آن آغاز کردم. پریسا در توضیح علل سیگار کشیدنش می گفت: «سیگار کشیدنم را از دو سال پیش شروع کردم. دقیقا زمانی که وارد دانشگاه شدم. آن زمان سیگار را برای لذت بردن انتخاب کردم. از کشیدن سیگار لذت می برم و تا الان که دو سال می‌گذرد همچنان از کشیدنش لذت می برم. سیگار برای من یک تفریح است. نه تنها من که بیشتر دوستانم از سیگار به عنوان یک تفریح استفاده می کنند».از پریسا درباره دیگر دلایل سیگار کشیدنش پرسیدم که در جواب گفت: «اولین باری که سیگار کشیدم واقعا دچار مشکل بودم. یادم است آن روز به همراه سیگار کشیدن گریه کردم. اما دیگه مشکلاتم تموم شد و سیگار همچنان رفیق من مونده.»زهرا، دوست پریسا که در مقابلش نشسته بود هم مصرف کننده سیگار بود. از او دلایل سیگار کشیدنش را پرسیدم که زهرا اظهار داشت: «زمانی که وارد دانشگاه شدم برای اینکه نشان بدم ترم اولی ها بچه نیستند شروع کردم به سیگار کشیدن تا اینکه با پریسا آشنا شدم. واقعا دلیل خاصی جز اینکه نشون بدم بچه نیستم برای سیگار کشیدن نداشتم».پریسا در بین صحبت های زهرا به نکته جالب توجه ای اشاره کرد. به عقیده پریسا امروز سیگار کشیدن در بین خانم ها به این دلیل است که می خواهند ثابت کنند حقوقشان با مردان جامعه برابر است. یعنی زمانی که مردان می توانند راحت سیگار بکشند، پس زنان هم به راحتی باید سیگار بکشند.

به عنوان سئوال پایانی پرسیدم چقدر با عبارت افزایش مصرف مواد دخانی بین بانوان موافقید؟، که هر دو نفر موافق بودند. به عقیده پریسا و زهرا سیگار دیگر مانند گذشته خط قرمز بانوان نیست و آنها نیز باید بتوانند آزادانه انتخاب کنند!

*دو دلیل اصلی افزایش مصرف سیگار در بانوان

علاوه بر اظهارت شخصی بانوانی که سیگار مصرف می‌کنند، دکتر محمود اکرامی کارشناس مسائل خانواده نیز بر این عقیده است که افزایش مکان‌های امن برای انجام رفتارهایی چون سیگار کشیدن توسط بانوان باعث افزایش مصرف مواد دخانی در بین دختران و زنان شده است. اکرامی با تاکید بر اینکه سیگار کشیدن بین بانوان یک کج رفتاری اجتماعی است، اظهار داشت: زمانی که مسئله ای از حالت نرمال خارج شود دیگر قابل کنترل نیست و در جامعه بروز و ظهور بیشتری پیدا میکند. پدیده سیگار کشیدن بانوان مصداق بارز چنین این موضوع است.

این کارشناس مسائل خانواده با اشاره به دیگر دلایل افزایش مصرف سیگار توسط بانوان افزود: آزادی های بیش از حدی که امروز خانواده ها به دختران داده اند باعث شده تا نظارت کمتری بر رفتار و اعمال آنها باشد. همین موضوع سبب شده تا دختران جوان احساس کنند به سطحی از بلوغ فکری رسیده اند که هر عملی را می توانند انجام دهند. از دیگر دلایل مشهود و اثرگذار نیز می توان به افزایش مکان های امن برای سیگار کشیدن اشاره کرد. امروز بانوان به مانند آقایان نمی توانند در فضاهای باز مشغول سیگار کشیدن شوند. بنابراین ترجیح می دهند در فضاهایی مانند کافه ها و کافی شاپها دور هم جمع شوند تا بتوانند وقت خود را با سیگار کشیدن بگذرانند. نکته جالب توجه این است که تعداد بانوان حاضر در چنین فضاهایی از آقایان بیشتر است چراکه به دور از فشارهای هنجاری جامعه می توانند به سیگار کشیدن مشغول شوند.

با این حال، آنچه که تاکنون به عنوان یک دلیل آشکار و موثر بر افزایش مصرف سیگار در کشور مطرح بوده،  پایین بودن قیمت و مالیات بر سیگار است. به گفته بهزاد ولی زاده، مسئول دبیرخانه ستاد کنترل و مبارزه با دخانیات وزارت بهداشت ممانعت صنایع تولید کننده سیگار و دلالان این صنعت باعث شده که تاکنون قیمت و مالیات بر سیگار افزایش پیدا نکند و همین موضوع سبب افزایش مصرف سیگار در کشور شده است.

* صنایع دخانی مانع کاهش مصرف سیگار شده‌اند

مسئول دبیرخانه ستاد کنترل و مبارزه با دخانیات وزارت بهداشت درباره آمار مصرف دخانیات در زنان گفت: طبق آخرین آمار سال ۹۵، حدود ۰.۸ درصد زنان بالای ۱۸ سال، مصرف کننده روزانه سیگار هستند که در مقایسه با سال ۹۰، این آمار حدود ۰.۲ افزایش یافته است. همچنین میزان مصرف کل دخانیات در مردان ۲۴ درصد و این میزان درمیان زنان بالای ۱۸ سال حدود ۳.۸ درصد بوده است. بر همین اساس آمارها حاکی از این است که افزایش نسبی مصرف دخانیات را در بین زنان داشته‌ایم.   همچنین مصرف دخانیات در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال در دختران نسبت به پسران افزایش بیشتری داشته است.

وی همچنین به مسئله قاچاق مواد دخانی پرداخت و گفت: متاسفانه بیشترین قاچاق مواد دخانی توسط صاحبان صنایع انجام میشود. از سویی بیش از ۹۵ درصد مواد دخانی در داخل کشور تولید می شود و پاسخگوی نیاز داخل است. با این حال بخشی از نیاز داخل از طریق برندهای معروف دخانی قاچاق چون مالبرو تامین می شود. از طرفی در ستاد کشوری کنترل دخانیات مکاتبه ای را از طریق رئیس ستاد (وزیر بهداشت) با وزیر صمت داشتیم و با هرگونه راه اندازی صنعت جدید مرتبط با دخانیات مخالفت کردیم.

ولی زاده به مهمترین راهکار پیشگیری از مصرف مواد دخانی نیز اشاره کرد و ادامه داد: مالیات بر سیگار به عنوان یک راهکار مهم درباره کاهش مصرف مواد دخانی مطرح است که متاسفانه جزو ضعیف ترین کشورها از این نظر هستیم. همچنین قیمت سیگار بر اساس شاخص های بین المللی در کشور ما بسیار پایین است به طوری که در حال حاضر قیمت هر پاکت سیگار حدود ۰.۳ دلار است در حالی که بر اساس شاخص های جهانی قیمت هر پاکت سیگار حدود ۴ دلار است. از سویی بر اساس همین شاخصها به بیش از ۷۰ درصد این قیمت ها مالیات تعلق می گیرد اما در کشور ما از قیمت یک پاکت سیگار حدود ۲۰ درصدش به مالیات اختصاص پیدا میکند.

ولی زاده به قدرت صنایع دخانی و لابی گری قوی آنها اشاره کرد و تصریح کرد: صاحبان صنایع مواد دخانی با توجیهات و دلایل پیش پا افتاده سعی دارند تا نهادهای متفاوتی چون مجلس را قانع کنند که هیچ افزایش قیمتی بر سیگار انجام نشود. علاوه بر این باید به این نکته توجه کرد که هر صنعتی مسئول قاچاق کالای مرتبط با صنعتش است. یعنی اگر قاچاق مواد دخانی داریم باید صاحبان صنایع دخانیات پاسخگو باشند. اما دو موضوع قاچاق و مالیات همچنان حل نشده باقی مانده اند.