چالش بازگشت به بیسوادی و افزایش آسیب‌های اجتماعی

رئیس سازمان نهضت سوادآموزی معتقد است؛ بازگشت به بیسوادی یکی از معضلاتی است که جامعه به طور جدی باید به آن فکر کند و ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی، بیسوادی و کم سوادی است.
علی باقرزاده در پاسخ به پرسشی درباره معضل بازگشت به بیسوادی که گریبان جامعه گسترده ای از سوادآموزان نهضت سوادآموزی و حتی دانش آموزانی که ترک تحصیل می کنند را گرفته است، گفت: بازگشت به بیسوادی موضوعی فراگیر در عرصه سوادآموزی در دنیاست و با شدت و ضعفی در همه کشورها دیده می شود. اما این اتفاق اهمیت دارد که بدانیم چرا این اتفاق (بازگشت به بیسوادی) رخ می دهد و ریشه هایش چیست.
وی ادامه داد: بازگشت به بیسوادی عموما به دلیل کیفیت یادگیری رخ می دهد و مسئله این است که ممکن است معلمان از صلاحیت کافی در امر آموزش برخوردار نباشند. یا اینکه سوادآموزان بزرگسال آمادگی لازم را نداشته باشند و یادگیری کامل رخ ندهد. از سوی دیگر موضوعات و نیارهای دوره سوادآموزی ممکن است با نیازهای آنی افراد تناسب نداشته باشد و با موضوعات آموزشی ارتباط برقرار نکنند. شکل زندگی سوادآموزان زمینه کاربست آموخته ها در دنیای واقعی را به وجود نمی آورد. از سوی دیگر کم بودن متون خواندنی برای نوسوادان بزرگسال نیز معضل دیگری است که وجود دارد.
باقرزاده اظهار کرد: افراد اگر در ابتدای سوادآموزی در معرض تمرین و تکرار و خواندن مطالب نباشند ممکن است مهارت های خود را از دست بدهند.
وی در پاسخ به این پرسش که برای کاهش بازگشت به بیسوادی چه تمهیداتی اندیشیده شده است، گفت: ما چند کار ویژه را در نهضت سوادآموزی دنبال کردیم که همگی از جنس روز و نیاز اجتماعی است. به طور مثلا مسابقه شعار سال را برگزار می کنیم. هر سال مقام معظم رهبری که شعار سال را مطرح می کنند، ما کتابی در این زمینه تهیه می کنیم و در اختیار سوادآموزان قرار می دهیم. در ادامه سوادآموزان در یک آزمون نمادین شرکت می کنند و درباره راه های تحقق شعار سال بحث صورت می گیرد و آن کتاب نیز محور مسابقه است.
رئیس سازمان نهضت سواد آموزی همچنین گفت: از سوی دیگر مسابقه پرسش مهر را داریم. هر سال رئیس جمهور از جامعه و دانش آموزان پرسشی را در ابتدای مهر می پرسند، در این زمینه نیز کتابی تولید می شود و یک مسابقه انشاءنویسی در ارتباط با آن برگزار می کنیم. در مجموع بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ هزار نفر هر سال در این دو مسابقه شرکت می کنند.
وی با اشاره به طرح خواندن همراه با خانواده به عنوان یکی از راه حل های استمرار سوادآموزی، بیان کرد: ما هر سال ۳ جلد کتاب را انتخاب می کنیم و بنا به علاقه افراد در گروه های مختلف این کتاب ها را در اختیار افراد می گذاریم که بخوانند و بعد فهم خود را از کتاب بیان کنند. در عین حال آنها را تشویق می کنیم کتاب را با اعضای خانواده بخوانند و نظر اعضا را در یک متن جمع بندی کنند. آنها نتایج را در کاربرگ هایی به ما بر می گردانند.
باقرزاده یکی از کارهای موثر در این زمینه را ایجاد حلقه های مطالعه و کتابخوانی عنوان کرد که برای کسانی است که سر کلاس های نهضت نیستند تهیه می شود. همچنین به گفته وی تولید و انتشار نشریه فرصت در ۲۰ هزار نسخه فرصت دیگری است که این سازمان برای سوادآموزان مهیا کرده است.
وی ادامه داد: اپلیکیشنی هم برای آموزش و کتابخوانی طراحی شده که در دسترس است. همچنین طرح سوادآموزی و کتابخوانی از طریق تبلت در ۵ استان در حال اجرا شدن است.
اما باقرزاده یکی از موثرترین راه ها را برای کاهش بازگشت به بیسوادی ارائه گواهینامه باسوادی به کسانی دانست که نسبت به باسوادشدنشان اطمینان ایجاد شده است.
وی درباره میزان همکاری نهادها و ارکان دیگر جامعه برای کمک به استمرار باسوادی در جامعه بیان کرد: واقعیت این است که این همراهی در سطح جامعه و از طرف نهادها و دیگر دستگاه ها کم است. پاسخ روشنی برای این عدم همکاری ندارم. شاید یکی از پاسخ ها این باشد که بسیاری از مسئولان به کم سوادی به عنوان پدیده آسیب زا برای دستگاه های اجرایی کشور باور ندارند و قبول نمی کنند بیسوادی و کم سوادی عامل بسیاری از آسیب های اجتماعی است. ما سراغ بسیاری از نهادها رفته ایم. مثلا با روزنامه ها و نشریات متعددی صحبت کرده ایم که به طور مثال نصف صفحه از رسانه خود را برای افراد کم سواد اختصاص دهند که گنجینه لغات آنها پایین است اما آنها مشارکت را از دریچه رپورتاژ آگهی می بینند و می گویند این وظیفه شماست و بر عهده ما نیست.
رئیس سازمان نهضت سواد آموزی اضافه کرد: نهاد کتابخانه های عمومی در دوره متولی قبلی خود ایستگاه های مطالعه در سراسر کشور راه اندازی کرد و ۴ تا ۶ کتاب ساده هم در این ایستگاه ها گذاشته بود که طبق ارزیابی خود آنها بیشترین کتاب های خوانده شده همانها بودند. اما در دوره جدید این ایستگاه ها جمع شد. از سوی دیگر کتاب برای بزرگسال کم سواد در جامعه به ندرت پیدا می شود و ناشران نیز بر اساس نیاز جامعه و بازگشت سرمایه برنامه ریزی می کنند.
وی گفت: ما حاضریم برای معلولان هزینه کنیم اما حاضر نیستیم برای پیشگیری و پرداختن به علت ها هزینه کافی کنیم. بخشی به این باز می گردد که ما مسائل را به خوبی تبیین نمی کنیم.