تدوین برنامه آمایش سرزمینی طی 2 ماه؛ سهم مازندران در خودکفایی محصولات کشاورزی

۸ طرح خودکفایی محصولات کشاورزی با پیشرفت چشمگیری که منجر به بهبود تراز تجاری در بخش کشاورزی و کاهش ضریب وابستگی کشور شده، چشم‌انتظار توجه بیشتر است.  در میان این محصولات دو محصول نیز از مازندران در این بسته جای دارند.

روز دوشنبه گذشته در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی با وزیر جهاد کشاورزی، وزارت کشاورزی مکلف به تهیه برنامه مدون برای خودکفایی در کالاهای اساسی شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی پس از پایان جلسه اعلام کرد: در جلسه غیرعلنی مجلس با حضور وزیر جهاد کشاورزی مقرر شد تا وزارت جهاد کشاورزی برنامه مدونی را درزمینهٔ خودکفایی کالاهای اساسی و آمایش سرزمینی در بعد کشاورزی در ظرف دو ماه آینده تهیه‌کرده و به مجلس ارائه دهد.

تدوین برنامه مدون برای خودکفایی در کالاهای اساسی، دوباره‌کاری و حتی می‌توان گفت چندباره کاری است. چراکه این طرح‌ها قبلاً نیز تدوین و حتی اجراشده اما هر بار بنا بر دلایلی مثل عدم تخصیص اعتبار لازم، عدم‌حمایت کافی از کشاورزان، واردات بی‌رویه و… شکست‌خورده و نیمه‌تمام مانده  است.

آخرین باری که وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی در محصولات اساسی برنامه ارائه کرد حدود مربوط به ۴ سال قبل است زمانی که رهبر انقلاب در دیدار با هیئت دولت تأکید کردند: «بخش کشاورزی مهم است؛ آن چیزی که ما از وزیر جهاد و از مجموعه این وزارتخانه ‌توقّع داریم، این است که در تولید محصولات حیاتی باید خودکفایی به وجود بیاید؛ یعنی در خودکفایی به حرف و گپ این‌وآن نگاه نکنید که می‌گویند گندم، بیرون ارزان‌تر است، و مانند این‌ها. ما باید به خودکفایی برسیم؛ در مواد حیاتی باید به خودکفایی برسیم.»

سرانجام تدوین طرح خوداتکایی

در پی  اظهارات ایشان، عباس کشاورز، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که معاونت زراعت چه برنامه‌ای برای خودکفایی در محصولات اساسی دارد؟ گفت: ما برای ۸ محصول اساسی طرح خوداتکایی تهیه‌کرده‌ایم که ضریب خوداتکایی آن‌ها در این طرح‌ها مشخص‌شده است.

این ۸ محصول شامل برنج، جو، گندم، حبوبات، پنبه، چغندرقند، ذرت و دانه‌های روغنی بودند که برنامه خوداتکایی برای آن‌ها تدوین شد و دستاوردهای خوبی نیز به همراه داشت اما در این سالها با برخی دست‌اندازها از سوی دولت روبرو شد. به‌عنوان مثال همین دوسال پیش بود که برخی از دولتمردان با نگاهی به مقطعی به موضوع خودکفایی، به‌دفعات مطرح کردند که واردات گندم برای کشور به‌صرفه‌تر است.

سهم دو محصول مازندرانی در طرح خودکفایی دولت

سالانه حدود ۴ میلیارد دلار ارز صرف واردات روغن به کشور می‌شود. به همین دلیل خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی برای کشور اهمیت بسزایی دارد. در همین زمینه علیرضا مهاجر، مجری دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی به خبرنگار مهر گفت: ما برنامه‌ای ۱۰ سال برای خوداتکایی در این زمینه‌داریم که براین اساس باید تا در پایان این ۱۰سال،   حداقل ۷۰ درصد نیاز کشور را به روغن در داخل تأمین کنیم؛ بیشترین تمرکز ما در این زمینه روی محصول کلزا است چراکه این دانه در پاییز کشت می‌شود و از نزولات جوی استفاده می‌کند بنابراین به حل بحران کم‌آبی کشور نیز کمک خواهد شد.

به گفته وی علاوه بر این کلزا مهم‌ترین محصول برای پایداری تولید گندم است، اگر در تناوب گندم، کلزا نداشته باشیم پایداری تولید این محصول از بین خواهد رفت و دوباره واردکننده گندم خواهیم شد.

این مقام مسئول در اظهارنظر دیگری درباره وضعیت تولید در سال جاری اضافه کرد: امیدوار بودیم امسال بتوانیم رکورد ۵۰۰ هزار تن تولید دانه‌های روغنی را بشکنیم، ولی با توجه به خسارت سیل پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۴۴۰ هزار تن دانه‌های روغنی تولید کنیم که ۱۰۰ هزار تن از سال گذشته بیشتر خواهد بود.

تولید دانه‌های روغنی در سال ۹۴ حدود ۴۶ هزار تن بود که این میزان در سال گذشته با رشد ۷ برابری از ۳۴۰ هزار تن گذشت و در سال جاری پیش‌بینی می‌کنیم از ۴۴۰ هزار تن بگذرد و به رشد ۱۰ برابری دست‌یابیم

مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به آغاز اجرای طرح ۱۰ ساله افزایش خوداتکایی دردانه‌های روغنی از نیمه دوم سال ۹۴، گفت: تولید دانه‌های روغنی در سال ۹۴ حدود ۴۶ هزار تن بود که این میزان در سال گذشته با رشد ۷ برابری از ۳۴۰ هزار تن گذشت و در سال جاری پیش‌بینی می‌کنیم از ۴۴۰ هزار تن بگذرد و به رشد ۱۰ برابری دست‌یابیم.

مهاجر، توسعه کشت دانه‌های روغنی در اراضی دیم را از برنامه جهشی وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش تولید دانه‌های روغنی در داخل اعلام کرد و افزود: با توجه به تحریم‌ها می‌خواهیم زمان را کوتاه‌تر کنیم و شرایط را برای کاهش وابستگی کشور فراهم نماییم.

وی ادامه داد: از سال زراعی ۹۹-۹۸ این برنامه جهشی اجرا خواهد شد و در حال تهیه نهاده‌ها و امکانات لازم ازجمله بذر از داخل و خارج کشور هستیم. مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی اظهار امیدواری کرد: با اجرای این برنامه جهشی، تولید دانه‌های روغنی تا پایان سال زراعی آینده به ۷۰۰ هزار تن افزایش یابد.

بااین‌حال همواره تأخیر دولت در اعلام نرخ خرید تضیمنی و تعیین قیمت نامتناسب با نرخ تورم نگرانی‌های زیادی را در حوزه تولید دانه‌های روغنی به وجود آورده چراکه این طرح درگذشته نیز یک‌بار تجربه ناموفقی داشته و کارشناسان مرتب به دولت درباره عواقب عدم‌حمایت از کشاورزان و طرح خوداتکایی هشدار می‌دهند.

برنج؛ محدود کردن کشت در استان‌های غیرشمالی

به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، با اجرای طرح افزایش ضریب خوداتکایی تولید برنج با محوریت اقتصاد مقاومتی، ظرف ۱۰ سال عملکرد تولید این محصول از ۴۸۰۰ کیلو گرم در هکتار به ۶۶۰۰ کیلوگرم در هکتار می‌رسد.

به گفته عزیز کریمی سیاست وزارت جهاد کشاورزی محدود کردن کشت برنج در تمام استان‌ها به‌جز در دو استان شمالی گیلان و مازندران است. وی بابیان اینکه دلیل این مسئله محدودیت منابع آبی و تبخیر شدید است، گفت: در دیگر استان‌ها طی پروسه سه تا پنج‌ساله کشت برنج متوقف خواهد شد. با اجرای طرح افزایش ضریب خوداتکایی تولید برنج با محوریت اقتصاد مقاومتی، ظرف ۱۰ سال عملکرد تولید این محصول از ۴۸۰۰ کیلوگرم در هکتار به ۶۶۰۰ کیلوگرم در هکتار می‌رسد. وی درباره محصولاتی که قرار است جایگزین کشت برنج شوند، افزود: مهم‌ترین این محصولات گیاه جدید کینوآ و گیاهان علوفه‌ای ازجمله سورگم، ارزن، پنبه، دانه‌های روغنی مانند سویا، آفتاب‌گردان، کنجد و برخی محصولات سبزی و صیفی که به روش نشائی کشت می‌شوند و مصرف آب آن‌ها پایین است، هستند. وی ادامه داد: تحقق آن نسبت به کمیت‌های پیش‌بینی‌شده در برنامه صد در صد و کامل بوده است. درصد خوداتکایی تولید کشور به‌طور میانگین در طی مدت سه سال ۷۰ بوده است.