احیای کوچکترین کلیسای جهان تا پایان سال

زهرا اشکیود: با توجه به اینکه در سال نو میلادی قرار داریم و ضمن تبریک به تمامی مسیحیان و ضمن گرامیداشت شهدای مسیحی که برای دفاع از ایران شهید شدند، به سراغ کلیساهای استان مازندران رفتیم .این روز و ایام را بهانه‌ای قرار دادیم تا به سراغ کلیساهای آنتوان مقدس در شهرستان نور و کلیسای دیگری نیز در شهرستان سوادکوه که به کوچکترین کلیسای جهان معروف است برویم، حال با روزنامه حرف همراه باشید تا شما را با این آثار تاریخی مذهبی آشنا کنیم. در حال رد شدن از کنار شهرک ساحلی “هایکاشن” واقع در فاصله بین شهرهای نور و علمده استان مازندران صدای ناقوس کلیسای آنتوان مقدس توجه‌ام را به خود جلب کرد و از آنجایی که یک شنبه بود در این روز مسیحیان به کلیسا می‌روند و به عبادات خدا می‌پردازند به آنجا رفتیم. در نگاه نخست با دیوارهایی مواجه شدیم که دیوارهای خارجی آن با سیمان پوشیده بود. این کلیسا را ارامنه کاتولیک مذهب ایران بنا کردند و کار ساختمان آن در 1974 میلادی به اتمام رسید.

دیوارهای داخلی آن نیز با گچ پوشانده شده بود. کلیسا دارای پلانی بشکل هشت ضلعی است که بر روی بعضی از اضلاع آن یک جفت نورگیر کم عرض تعبیه شده است. این کلیسا بر روی صفه ای به ارتفاع پنج متر قرار داده شده و برای ورود به آن پلکان‌هایی در مقابل ناقوسخانه کلیسا ساخته شده و سقف کلیسا که بشکل گنبد است در قسمت میانی خود دارای گنبد کوچکتری با ساقی هشت ظلعی و به ارتفاع 5/1 متر با هشت نورگیر بوده و ناقوسخانه در جلوی درب ورودی بنا شده و دارای گنبدی با شش ستون بنا شد.

کلیسای آنتوان مقدس در شهرک ساحلی “هایکاشن” واقع در فاصله بین شهرهای نور و علمده استان مازندران واقع است.

شهرستان نور را به مقصد سواده برای دیدن کوچکترین کلیسای جهان ترک کردیم.هنگامی که وارد سوادکوه و به سراغ این کلیسا رفتیم علاوه بر آنکه صدایی از ناقوس آن شنیده نمی‌شد در حال تخریب هم بود.این کلیسا که بعنوان  کوچک‌ترین کلیسای جهان نیز شناخته می شود با عنوان کلیسای سرخ آباد مربوط به دوره پهلوی اول در روستای سرخ آباد سوادکوه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

برای دریافت صحت این موضوع که کلیسای سرخ آباد به عنوان کوچک‎ترین کلیسای جهان است، به سراغ حسین اسلامی ساروی، پژوهشگر، نویسنده، مورخ و مسئول پژوهشکده ساری‌‌شناسی رفتیم که وی طی گفت و گویی کوتاه در این باره، عنوان کرد: کلیسای سرخ آباد سوادکوه مربوط به دوره پهلوی اول توسط کارگران آلمانی و سوئیسی ساخته شد و جزء کوچک‌ترین کلیسای جهان است که نیاز به توجه بیشتر دارد.

در این زمینه با احمد باوند سوادکوهی دیگر پژوهشگر تاریخ مازندران همراه شدیم. وی در گفت‌وگو با حرف، با بیان اینکه کلیسای سرخ‌آباد در روبروی ایستگاه راه‌آهن سرخ آباد کنار جاده اصلی با فاصله دو کیلومتر از ورسک بر روی تونل راه‌آهن قرار دارد، گفت: این کلیسا در اوایل دوران پهلوی برای انجام مراسم مذهبی کارکنان راه‌آهن توسط مهندسان مسیحی ایتالیایی که برای ساخت راه‌آهن به سوادکوه آمده بودند احداث شد و در واقع عبادتگاه آنان بود.

وی افزود: بر سر در این کلیسا به دلیل آنکه نوشته‌ای به زبان ایتالیایی حک شده، احتمال می‌رود مهندسان ایتالیایی کلیسای سرخ آباد سوادکوه را ساخته باشند.باوند با اشاره به اینکه این کلیسا در واقع کوچک‌ترین کلیسای جهان است، تصریح کرد: طول و عرض این کلیسا سه در سه و با دری ورودی و دو پنجره یکی در سمت شرق و دیگری در سمت شمال است.

وی یادآور شد: کلیسای سرخ آباد سوادکوه با پلان مستطیل شکل در سمت شرقی جاده سوادکوه، در 90 کیلومتری جنوب قائم شهر، در محل سرخ آباد قرار دارد.این پژوهشگر با اشاره به اینکه کلیسای سرخ آباد از آجر و گچ ساخته شده و پایین بنا نیز کاه و گل و دارای پوشش حلب گالوانیزه در سقف است، تصریح کرد: کف این بنا سیمانی و دیوارهایش نیز به وسیله سیمان سفید پوشیده شد.

باوند اشاره کرد: کلیسای سرخ آباد سوادکوه زمانی تخریب شد اما با تلاش اهالی محل از خطر نابودی نجات یافت و در حال حاضر نیز در شرف ویرانی است.سال‌های گذشته کلیسای سرخ آباد سوادکوه، جایگاه آخور حیوانات بود تا اینکه در تاریخ هفتم مرداد 82 به ثبت ملی رسید و با حمایت میراث فرهنگی مرمت شد اما متاسفانه تابلو راهنمای کلیسا برداشته شد و کلید در ورودی آن نیز در دسترس نیست و به گفته اهالی محل در دست یکی از ارگان‌ها قرار دارد که این موضوع ما را بر آن داشت تا به سراغ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی استان برویم که وی خبرهای امیدوار کننده‌ای درباره احیای دوباره این بنا برای گردشگری داد.

دلاور بزرگ‌نیا مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی استان مازندران در گفت و گو با حرف، گفت: کلیسای آندلوس مقدس که در شهرک هایکاشن است و برای ارامنه ساکن آنجا برای عبادت مورد استفاده قرار می‌گیرد و میراث فرهنگی ورودی به آنجا ندارد و همانند شهرک افراد مسلمانی که مسجد دارند آنجا نیز مورد استفاده مسیحیان قرار دارد.

بزرگ‌نیا افزود: کلیسای سوادکوه نمازخانه‌ای مربوط به مسیحیان که در محور سوادکوه برای ساخت و ساز در دوره پهلوی اول حضور داشتند این اثر را ساختند و از آن دوره این کلیسا فعال بود و از آنجایی که این کلیسا مالک شخصی داشت و یک رستوران در آنجا تعریف شد و ساخت و سازهای در آن منطقه که برای ارائه خدمات به مسافران احداث شد و عملا وجود این ساخت و ساز دیدن این اثر را برای بازدیدکنندگان کور کرده بود که برخی شرایط را برای آنجا در حال تعریف هستیم که تا پایان امسال امیدواریم بتوانیم سرویس‌های اطراف آن تخریب ‌شود تا اثر بتواند بهتر خود را نشان دهد.

وی تصریح کرد: با توجه به آنکه محور سوادکوه از جمله محورهای حضور گردشگران است با احیا این اثر و در دید قرار گرفتن آن گردشگران می‌توانند از این اثر بازدید کنند.